AVISO:ESTEEJERCICIOESCONVENIENTESIEMPRE
Olim Galli bellum contra Romanos gerebant. Copias Romanas in Etruria magno proelio superant et statim ad oppidum procedunt; aedificia incendunt, multos incolarum occidunt. Reliqui ad Capitolium properant, locum altum et natura et muris bene munitum. Mox Galli viam angustam et secretam inveniunt; noctu clam ascendunt. Romani periculum non timent; et Galli ad summum Capitolium adveniunt.
Erant in Capitolio anseres sacri; ubi anseres Gallos audiebant, clamant, et Marcum Manlium, virum bello praeclarum, excitant. Manilus hastam raptat, ceteros ad arma excitat, ad murum properat. Dum ceteri trepidant primum Galibrum hasta deturbat. Frustra nunc Galli ascendunt, nam propter viam angustam Manlius singulos deturbat. Ita anseres vigilantia, Manlius audacia, Capitolium conservant. Mox Camillus cum magnis sociorum copiis appropinquat. Galli, quod in summo periculo sunt, statim ex oppido migrant.
aedificium,-i : edificio arma,-armorum : armas
ascendo 3ª : subir audacia,-ae : audacia
aungustus,-a,-um : estrecho bene : ADV. : bien
ceteri,-ae,-a : restantes excito 1ª : despertar
incola,-ae : habitante locus,-i : sitio, lugar
nam, CONJUNC. : pues…, ya que…. natura,-ae : naturaleza
noctu : ADV. : de noche occido 3ª : matar
olim : ADV. : hace mucho tirmpo periculum,-i : peligro
primus,-a,-um : primero proelium,-i : batalla
socius,-i : aliado socio trepido 1ª : mover, trepidar
venio 4ª : venir via,-ae : camino
ACTIVIDADES MÍNIMAS
¿Qué es enunciar un verbo? ¿Cuántas formas, cuáles y para que esas formas?
¿Cuántas raices y para qué?
Aprende de memoria DIEZ PALABRAS.
Repasa, pregunta y estudialo.
Categorías / etiquetas verbales: Intenta llenar lo que sigue:
VOCES:
MODOS:
MODOS PERSONALES:
MODOS IMPERONALES:
TIEMPOS DE PRESENTE:
TIEMPOS DE PASADO / PRETERITO / PERFECTO:
RAIZ:
CARACTERíSTICA MODO-TEMPORAL:
DESINENCIAS PERSONALES ACTIVA:
DESINENCIAS PERSONALES PASIVA:
10. REGULUS (255-250 a.c.)
Romani iam per totam ltaliam summam potentiam habebant; etiam in insula Sicilia habebant socios. Olim Poeni et Romani in Sicilia bellum gerebant. Tandem Regulus copias Romanas in Africam ducit; sed ibi Poeni Romanas superant et Regulum captivum habent. Indutias tamen desiderabant quod Romani quoque multos Poenas captivos habebant. Itaque Regulum legatum ad Romanos mittunt. '0 Romani', inquit Regulus, 'Poeni indutias magnopere desiderant. Vos tamen, si indutias dabitis, magnam victoriam amittetis.' Itaque Romani, quod Regulus ita monet, indutias negant.
Unus autem e Romanis,'Poeni', inquit,'quod propter te frustra indutias rogant, te occident. Si in Italia manebis, nos te conservabimus; cur in Africam navigabis?' Regulus tamen respondet, 'Non in ltalia manebo; nam promissum meum non contemno. Poeni me exspectant; non frustra me exspectabunt.' Itaque Regulus in Africam revenit; Poeni Regulum propter constantiam suppliciis inhumanis necant.
amitto 3ª : alejar, librar autem, CONJUNC. : por otra parte, sin embargo
captivus,-i : cautivo colonia,-ae : colonia
desidero 1ª : desear etiam : ADV. : también
exspecto 1ª : esperar, ver, mirar insula,-ae : isla
maneo 2ª : permanecer, mantenerse moneo 2ª : avisar, amonestar
nego 1ª : negar Poenus,-a,-um : Púnico, Cartaginés
promissum,-i : promesa Punicus,-a,-um = Poenus,a,um
suplicium,-i : suplicio, castigo totus,-a,-um : todo
ACTIVIDADES MÍNIMAS
¿Qué es enunciar un verbo? ¿Cuántas formas, cuáles y para que esas formas?
¿Cuántas raices y para qué?
Aprende de memoria DIEZ PALABRAS.
Declina CINCO palabras.
¿Cúantas declinaciones hay en Latín? ¿Cómo las distinguimos?
Casos, funciones y traducciones.
Analiza las siguientes formas verbales:
Personta número tiempo modo voz
CALLAMOS
CALLABAS
CALLAREMOS
CALLÁSTEIS
HABÍAMOS CALLADO
HABRÁN CALLADO
CALLEN
CALLARA
CALLAR
HABER CALLADO
II. CIVIS ROMANUS
Post Romulum regnabant sex reges; ultimus regum erat Tarquinius Superbus. Romani, ubi Tarquinium expellunt, consules creant: in singulos annos duos consules creabant, nam perpetuum unius hominis imperium magnopere timebant. Consules copias in bellum ducebant; iudicis quoque erant; praeterea, ut pater pro familia sua, ita consules pro populo Romano deos orabant.
Primi consules erant L. lunius Brutus et L. Collatinus. Tarquinius inter Etruscos in exsilio erat, adhuc autem regnum desiderabat. Itaque legatos ad oppidum clam mittit et paucis Romanorum praemia secreta dat. Sed mox consules coniurationem inveniunt. Inter coniuratos erant Bruti duo filii; sed clementia patrem non movet. Consul filios suos cum reliquis mortis damnat: pater summa constantia spectat dum filii dant poenas. De Bruti virtute Romani saepe narrabant.
Post multos annos, ubi iam magna erat civitas Romana, Romani praetores quoque duos creabant: praetores leges administrabant et multis aliis modis consules adiuvabant.
administro 1ª: administar aequus,-a,-um : igual
alius,-a,-ud : otro civitas,-tatis : ciudad
consul, consulis : cónsul creo 1ª: crear, hacer, nombrar
damno 1ª: dañar, castigar homo, hominis : hombre
iudex, iudicis : juez lex, legis : ley
modus,-i : manera, modo mors, mortis : muerte
pater, patris : padre poena,-ae : castigo
praeterea : ADV.: además pro, AB.PR.: pro, delante de, en lugar deaurrean
regnum,-i : reino rex, regis : errege
ut, CONJUNC.: como / para / virtus, virtutis : virtud
ACTIVIDADES MÍNIMAS
¿Qué es enunciar un verbo? ¿Cuántas formas dbemos dar?
¿Qué elementos encontarmos en una forma verbal?
Hasta ahora han aparecido algunas preposiciones, ¿Cuáles son?
Redcuerda que solo pueden ir con ACUSATIVO y ABLATIVO.
Aprende de memoria DIEZ PALABRAS
Cuando enunciamos un verbo damos ____ formas, para saber de que ____________ son y poder saber las_________ que son _____ y sirven para hacer los distintos ___________, éstas se llaman _________, ___________ y __________. Para saber las ________ a la _______ forma le quitamos _____ y tenemos la ______ que nos sirve para hacer los tiempos de______; a la cuarta le quitamos ____ y que nos sirve para hacerlos tiempos de_________ y a la ________ le quitamus _______ y nos sirve para hacer los tiempos de_________.
Ubi Romani belIo et commercio florebant, multi e finitimis civitatibus ad oppidum veniebant. Mox Romae erant duo hominum genera, patricii et plebeii; patricii advenas 'plebeios' vocabant. Patricii multas iniurias plebeiis imponebant; plebeii neque allia iura neque ius honorum habebant. Nam Romani plebleios consules numquam creabant; vir patricius feminam plebeiam numquam uxorem ducebat; patricii soli agrum publicum inter se dividebant; praeterea legibus in plebeios opprimebant.
Olim patricii plebeiique inter se dissentiebant. Patricii cuncta iura plebeiis negabant, quamquam multi plebeii propter commercium magnas divitias habebant. Itaque plebeii ex oppido cum filiis uxoribusque propcedunt. Erat prope Romam Mons Sacer, et ad Montem Sacrum plebeii migrant. Patricii desperant, quod neque in agris neque in urbe plebeii laborant. Legatos ad plebeios mittunt, sed plebeii respondent: 'Pro vobis nec laborabimus nec pugnabimus, nisi iura habebimus. Praeterea custodes nostrorum iurium postulamus'. Itaque patricii plebeiis tribunos dant; tum plebeii in oppidum reveniunt.
ager, agri : landa cunctus,-a,-um : junto divido 3ª: bereiztu
genus, generis : mota, tipo honos, honoris : ohore iniquus,-a,-um : bidegabe, aurkako
ius, iuris : eskubide, pribilegio laboro 1ª: landu mons, montis : mendi
nisi, CONJUNC.: ez ba da... noster, nostra, nostrum : gure opprimo 3ª: estutu
publicus,-a,-um : publiko -que = et tribunus, i : tribuno
xor, uxoris : emazte vester, vestra, vestrum : zuen
ACTIVIDADES MÍNIMAS
Tienes que ser capaz de declinar palabras de la PRIMERA y la SEGUNDA.
Declina dos palabras de cada declinación.
¿Cuáles son los elementos de una forma verbal?
Categorias verbales. Repasa y escribelas, recuerda : VICES, MODOS, TIEMPOS, DESINENCIAS…...
Busca y encuentra información sobre los Patricios y los plebeyos, haz un resumen de 20 lineas y estudialo.
13. CINCINNATUS DICTATOR (460 K.a. )
Ubi aut hostes urbi Romae appropinquaverant aut cives inter se dissentiebant, consules dictatorem creabant. Dictator summum imperium habebat, dum periculum manebat; adiuvabat dictatorem in bello “magister equitum”.
Olim Romanii cum Voiscis Aequisque bellum gerebant. Hostes copias Romanas prope urbem obsidebant, et urbs Roma in summum periculum venerat. Tum cives clamaverunt: 'Milites nostri magnopere laborant; nisi dictatorem creaverimus, hostes copias nostras superabunt.' Itaque consules Cincinnatum creaverunt, virum propter virtutem praeclarum, et legatos ad senem miserunt. Ubi advenerunt Iegati, Cincinnatus in agris suis laborabat; tunicam solum portabat. Itaque, postquam legatos vidit, uxori clamavit, togam postulavit. Ubi legatos audivit, 'Nullum imperium', inquit, 'nullos honores desidero; si tamen salus publica me postulat, auxilium civibus meis non negabo.' Statim ex agris ad urbem properavit. Ibi dictatoris imperium sumpsit. Mox hostium copias superavit; cives Cincinnatum magnopere laudant, sed senex cuncta praemia contemnit. Postquam milites in urbem reduxit, imperium deposuit et in agros suos revenit; nec postea agricolae laborem contemnebat, quamquam dictatoris imperium gesserat.
aut, CONJUNC.: edo... auxilium,-i : laguntza civis, civis : hiritar
depono, 3ª: utzi dictator,-toris : diktadore dissentio, 4ª: ez ados egon
enim, CONJUNC.:ba… eques, equitis : zaldun hostis, hostis : etsaia, arerio
labor, laboris : lana laudo 1ª: goraipatu magister, magistri : maisu
miles,militis : soldatu nullus,-a,-um : bat ere ez postquam, CONJUNC.: ... ostean, ... eta gero reduco 3ª: bereraman salus,salutis : salbapena senex,senis : zahar
sumo 3ª: gehitu urbs,urbis : hiri
ACTIVIDADES MÍNIMAS
Repasa todo lo referente a los verbos: Enunciación, conjugaciones, raices, categorías…
Aprende de memoria DIEZ PALABRAS.
Conjuga el verbo SUM, ES, ESSE, FUI en TODO EL INDICATIVO.
Conjuga el verbo que quieras en TODO EL INDICATIVO.
Iam de Reguli morte narravimus. In primo bello Romani Poenos superaverant, sed mox florebat inter Poenos dux praeclarus, nomine Hannibal. Hannibal in Hispania (ubi erant multae coloniae Punicae) populi sui imperium confirmavit. Tandem summa difficultate magnas copias ex Hispania trans Alpes duxit. Etiam elephantos inter copias duxit, sed cunctos praeter unum in montibus altis amisit.
Romani, quod Hannibal multas victorias reportaverant, dictatorem creaverunt Q. Fabium, quamquam senex iam erat. Postquam Fabius summum imperium sumpsit, Romani iusta proelia vitabant, hostes per Italiam agebant; itaque magna difficultate Hannibal cibum invenire poterat. Sed pauci e Romanis Fabii consilium contemnebant et Fabium 'Cunctatorem" vocabant. Mox aequum imperium Minucio, magistro equitum, dederunt; sed Minucius multos e militibus suis iusto proelio amisit. Cuncti iam Fabium laudaverunt, et Cunctatorem honoris causa vocaverunt.
Sed postquam Fabius imperium deposuit, consul novus, nomine Varro, quod Hannibalis copias contemnebat, iusto proelio prope Cannas cum hostibus pugnavit. Poeni tamen Romanos tum quoque superant, multosque occidunt. Senatores Varronem non culpaverunt sed gratias consuli egerunt, quod non de salute publica desperaverat; et Fabium dictatorem iterum creaverunt.
ago 3ª: egin, tratatu cibus,cibi: elikadura confirmo 1ª: baieztatu
consilium,-i: aholku, plan difficultas,-tatis: zailtasu do 1ª: eman
duco 3ª: eraman dux,ducis: general iustus,-a-um: legezko
nomen,nominis N: izen novus,-a,-um : berri praeter AK.PR.: ez ezik
reporto 1ª: bereraman senator,-toris: senatore vito 1ª: sahiestu
ACTIVIDADES MÍNIMAS:
Repasa y aprende TODO LO EXPLICADO..
Aprende DIEZ PALABRAS.
Busca información sobre le REPÚBLICA ROMANA, Resúmela en veinte lineas y estudiala.
Consules et praetores, postquam imperium deposuerunt, in senatorum numero manebant. Propter constantiam prudentiamque crescebat senatorum auctoritas; mox etiam consules senatorum consilio patere solebant.
Olim Pyrrhus, rex Epiri, in Italiam navigaverat et bellum cum Romanis gerebat. Postquam victoriam reportavit, Cineam legatum ad senatores misit. Appius Caudius, senex caecus, erat vir magna auctoritae. '0 senatores', monet, 'Iegatum dimittite! Non debetis de pace agere dum hostis in terra nostra manet.' Itaque Cineas in colloquium cum senatoribus venire non potuit. Revenit ad Pyrrhum, et 'Ita te admoneo´ inquit, 'ex ltalia discede. Romanos numquam superare poteris. Nam senatus Romanus est concilium regum.'
Senator alius, nomine Popillius, legatus in Aegyptum* venit. Nam Antiochus,* rex Syriae,* copias in Aegyptum duxerat et cum sociis Romanorum bellum gerebat. Popillius in colloquium cum Antiocho venit; regem ex Aegypto statim discedere iussit. Forte in dextra baculum habebat. Ubi Antiochus respondere dubitavit, baculo in arena circum regem circulum designavit, et 'Responde', postulavit, 'priusquam e circulo discesseris´. Rex trepidavit et statim respondit; amicitiam Romanorum rogavit; et copias in Syriam reduxit. Tanta fuit auctoritas unius senatoris.
auctoritas,-tatis: autoridade circum AK.PR.: -ren inguruan
cncilium,-i: bilera cresco 3: hezi
debeo 2ª: behar izan discedo 3ª: joan
dubito 1ª: zalantzan egon forte ADB.: kasualitatez
iubeo 2ª: agindu numerus,-i: zenbaki, kopuru
pareo 2ª: obeditu pax,pacis: bake
possum,posse,posui: ahal izan priusquam CONJUNC.: ... baino lehen
prudentia,-ae: zuhurtasun respondeo 2ª: erantzun
soleo 2ª: ohitura izan tantus,a,um : hain...non
ACTIVIDADES MÍNIMAS:
Ikasi HAMAR HITZ buruz.
Zer da Senatua Erromatar zibilizazioan?
Egun holakorik existitzen al da?
Zer da.
16. CENSORES: APPIUS CLAUDIUS (312 K.a), CATO (184K.a)
Romani praeclari censoriam potestatem, honorem ultimum, magnopere desiderabant. Pauci enim censores esse poterant. Nam duo erant censores: post annum et sex menses potestatem deponebant, post quattuor annos populus novos censores creabat. Censores pecuniam publicam administrabant, vias et aedificia publica curabant, mores denique civium curabant et improbos nota censoria damnare poterant.
Appius Claudius,* ubi censor fuit, aquam de montibus in urbem deduxit, et ibi per fontes civibus distribuit. Antea Romani aut ex fluvia aut e puteis aquam traxerant, sed iam propter magnum numerum incolarum aquae inopia crescebat. Mox alii censores novas “aquas" ad urbem duxerunt; multas etiam nunc prope Romam videre possumus. Postea tamen multi civium non e fontibus publicis sed clam e canalibus aquam trahebant; nam contra leges fistulas sub terra in sua domicilia ducebant: ita laborem vitare solebant.
Tandem post multos annos Romani M. Porcium Catonem* propter virtutes multas censorem creaverunt. Magna severitate Cato potestatem censoriam gessit, et inter alia Ieges de aqua severe administravit. Cunctas fistulas invenit et obstruxit; incolas aquam per fistulas ducere vetuit, e fontibus publicis portare iussit.
antea ADB. : lehen aqua,-ae : ura
curo 1ª: zaindu de AB. PR.: -tik,-ri buruz,-zko
denique ADB. : lekuguztietatik improbus,-a,-um : txar
inopia,-ae : gabezia, eskasia mensis,-is : hilabetea
mos,moris : ohitura obstruo,-struxi,-structum 3ª : oztopatu
potestas,potestais : potere severe ADB: gogorki
severitas,-tatis : gogortasun severus,-a,-um : zorrotz
sub AB.PR.: azpian sub AK. PR.: azpian
traho, traxi, tractum 3ª : arrastaka eraman veto, vetui, vetitum 1ª : debekatu
ACTIVIDADES MÍNIMAS:
Zer da egun ZENTZURA? Eta erromatarren denbora?
Ikasi HAMAR HITZ buruz.
Erromatarren MAGISTRATUREN zerrenda bat egin : izenak, betebeharrak eta aldikotasuna.
Primo plebeii duos tribunos creabant, postea decem. Tribuni et cives singulos contra iniurias defendebant et pro tota civitate Ieges iniquas et graves vetabant. Quotiens unus tribunorum 'Veto'dixit, ´etiam consules tribuno cedere debebant´. Sed post bella Punica dissensio fuit non iam inter patricios plebeiosque sed inter senatores et reliquos cives. Tribuni potestatem suam conservabant; sed non iam, ut antea, plebeiis auxilium dabant, sed pro suis amicis, etiam pro senatoribus, potestatem gerebant.
Nonnuili tamen e trihunis adhuc populi causam agebant. Tales fuerunt duo fratres, Tiberius Gracchus et Gaius Gracchus. Tiberius constituit grave senatorum imperium deminuere, et agrum publicum inter pauperes dividire; sed post paucos menses consules eum in viis occiderunt. Postea Gaius Gracchus multas alias leges contra senatorum potestatem rogavit, sed eum quoque senatores irati ut hostem necaverunt.
Sed post Gracchos pauci e tribuiniis pro populo contra senatores egerunt. Multi etiam senatores adiuvabant. Inter eos erat M. Porcius Cato,* vir propter gentem veterem praeclarus; quotiens Caesar* consul novam Iegem de agro publico rogavit, vetuit Cato. Tandem Caesar iratus eum tacere iussit; Cato consuli non paruit. Denique Caesar lictores iubet tribunum pertinacem removere; Cato dum eum removent non desinit 'Veto, veto' clamare.
causa,-ae : gauza, arrazoi cedo,cessi,cessum 3ª : amore emar
constituo,-titui,-titutum 3 : ipini, erabaki defendo,-fendi,-fensum 3ª : defendatu
desino 3ª : utzi, bukatu dico,dixi,dictum 3ª : esan
dissensio,-onis : ezadostasun et...et... : ez bakarrik..., baizik eta...; eta
frater,fratris : anaia gens,gentis : gendea, arraza, “klan”
gravis,-e : astun, larri iratus,-a,-um : hasarre
nonnulli,-ae,-a : bat ere ez occido,occidi,occisum 3ª : hil
pauper,pauperis : behartsu primo ADB. : hasieran
quotiens ADB, : zenbat aldiz taceo,tacui,tacitum 2ª : isildu
talis,-e : hain....non vetus,veteris : zahar
ACTIVIDADES MÍNIMAS
Ikasi HAMAR HITZ buruz.
Errepasatu.
Konjugatu aditz bat ikasi ditugun aldietan.
Zer ziren TRIBUNOAK ? Egun holakorik al dago ? Azal ezazu.
Post bella Punica,* Romani imperium suum multis diversisque terris imposuerunt. Praetores et consules postquam imperium Romae gesserunt, in novas terras (eas 'provincias' vocabant) procedere solebant. Quod propeul a Roma afuerunt, nec facile erat trans mare navigare et iussa senatorum in provincias diversas portare, proconsules et propraetores ad suum arbitrium, quasi reges, provincias suas administrabant, quamquam vetera incolarum iura conservare solebant. Pecuniam publicam curabant, leges imponebant, terram contra hostes defendebant. Saepe Romani bene provincias curabant, sed improbis facile erat magnas divitias reportare et provinciam magna severitate opprimere.
In Sicilia apud Agrigentinos erat templum Herculi sacrum; ibi stabat statua dei pulchra et praeclara. Olim C. Verres ubi provinciam Siciliam administrabat ad templum noctu servos misit; quamquam costodes templum magna virtute defenderunt, servi irruperunt. Clamat custodes et cives excitant: “Ad templum currite; deos nostros defendite: in summo periculo sunt”. Cives simulac custodum clamorem audiunt ex urbe tota statim ad templum currunt. Statuam, quod magna et gravis erat, Verris servi movere non poterabt, et adhuc funibus laborabant. Cives eos lapidibus oppugnant et mox fugant: duas tamen parvas statuas servi ad Verrem reportant, quod sine praeda revenire timent.
absum, (ab-sum) : ez egon clamor,clamoris : ohiu
diversus,-a,-um : desberdin divitiae,-arum : aberastasunak
facilis,-e : erreza irrumpo,irrupui,irruptum 3ª : sartu
iussum,-i : agindu mare,maris, N : itsaso
oppugno1 : atakatu, erasotu praeda,-ae : harrapakin
procul ADB : urrun provincia,-ae : probintzia
pulcher,-chra,-chrum : eder quasi ADB : kasik, ea
servus,-i : zerbitzari, esklabu simul ac ADB : bezain laster
sine AB.PR. : -rik gabe templum,-i : tenplu
ACTIVIDADES MÍNIMAS
Errepasatu emandako guztia eta ulertzen ez duzuna galdetu.
Aprende de memoria DIEZ PALABRAS.
Erromarat Inperioko probintzia batzuk idatzi.
Aditz bat enuntziatu.
VERRESeko gaztelua Aostaren inguruan
Multa talia C. Verres* in Sicilia fecit. Non tamen semper Romani provincias tanta avaritia admnistrababant. Multis enim salus incolarum cara erat; eos propter virtutem incolae amabant. Inter eos erat M. Cicero, orator praeclarus. Cicero vitam urbanam magnopere amabat; nam ibi solum poterat eioquentia sua hominum animos movere et multos noibiles in amicorum numero habere; itaque tali viro non placuit ab amicis discedere, propcul trans mare navigire, diu in provincia manere. Itaque, postquam consul fuit, in provinciam non discessit; post paucos annos tamen, quod propconsulum fult inopia, Ciliciam,* Asiae provinciam, summa diligentia administravit.
lbi montium incolas, gentem barbaram, quamquam oppida sua magna fortitudine defendebant, vi et armas superavit; praeterea avaritiam improborum, etiam civium Romanorum coercuit. Quamquam plerique propconsules pecuniam, cibum, pabulum incolis imperare solebant, nihil Cicero sibi accepit, nihil suos accipere sinebat. Omnes praeter unum imperatoris iussis parebant.
Cicero multos amicos Romae reliquit. Ad eos multas rnisit epistolas, praesertim ad Atticum, amicum fidelem. Atticus omnes Ciceronis epistolas magna diligentia conservavit et post oratoris mortem edidit. Cicero ubi primum Asiam venit, talem fere epistolam ad Atticum misit.
a,ab AB.PREP : -tik,-k accipio,accepi,acceptum 3ª : hartu
animus,-i : anima, animo avaritia,-ae : zikoizkeria, zuhurkeria
barbarus,-a,-um : barbaro, kanpotar crudelitas,-tatis : krudeltasuna
eloquentia,-ae : elokuentzia epistola,-ae : karta, gutun
facio,feci,factum 3ª : egin fere ADB. : ea, kasik
fidelis,-e : lehial fortitudo,-dinis :
habeo,habui,habitum 2ª : eduki, izan imperator,-toris : gobernari, mandatari, enperadore
impero 1ª : agindu nihil ADB : ezer ere ez
nobilis,-e : noble omnis,-e : dana, guzti
orator,oratoris : oradore, hizlari placeo,-cui,-citum 2ª : atsegin izan, gustatu
praesertim ADB. : bereziki relinquo,-liqui,-lictum 3ª : utzi, laga
sino,sivi,situm 3ª : utzi, laga solum ADB. : bakarrik
vis,vis : indar vita,-ae : bizitza
ACTIVIDADES MÍNIMAS
Aprende de memoria DIEZ PALABRAS.
Agertutako preposizioak dira:
Eta itzultzen dira:
Errepasatu emandako guztia eta ulertzen ez duzuna galdetu.
Zeintuk dira DESINENTZI PERTSONALAK eta DENBORA MODUZKO EZAUGARRIAK?
“CICERO ATTICO S.D.
Non est facile navigare, etiam mense Quintili. In Asiam* tandem venimus; saevo vento iter per mare fecimus, sine timore sed non sine nausea. Nunc in provinciam celeriter propero: incolae avide, ut dicunt, me exspectant; in summa inopia sunt propter nonnullorum Romanorum avaritiam. Vide tamen clementiam meam! Ego nihil postulare in animo habeo, nec cibum nec pecuniam ab incolis accipere.
Hodie multas accepi epistolas per Appii* tabellarium. Celeriter venerunt; sed hui! quam propcul ab urbe absum! Paucis verbis hodie respondeo; mox autem, cum tempus habebo, omnia tibi de me et de provincia narrabo. Nunc, quoniam ad castra propero, parvam epistolam in raeda scribo. Gentes enim barbarae iam diu e montibus in agros irrumpunt, nec facile erit eos superare, nam diversi in montes fugient. Sed ego et frater meus nihil non faciemus; tandem barbaros cedere cogemus.
Filio meo placet quod Deiotarus, rex Galatarum, popull Romani amicus fidelis, eum secum in castra ducere in animo habet. Uxorem tuam valere iube. Filius meus tuo filio salutem dicit. Quotiens ad te epistolam mitto, magnopere me movet urbis, fori, amicarum memoria. Cura te diligenter; tuas epistolas avide exspecto. Vale”.
a,ab AB.PREP : -tik,-k accipio,accepi,acceptum 3ª : hartu
animus,-i : anima, animo avaritia,-ae : zikoizkeria
barbarus,-a,-um : barbaro, kanpotar crudelitas,-tatis : krudeltasuna
eloquentia,-ae : elokuentzia epistola,-ae : karta, gutun
facio,feci,factum 3ª : egin fere ADB. : ea, kasik
fidelis,-e : lehial fortitudo,-dinis :
habeo,habui,habitum 2ª : eduki, izan imperator,-toris : gobernari, mandatari, enperadore
impero 1ª : agindu nihil ADB : ezer ere ez
nobilis,-e : noble omnis,-e : dana, guzti
orator,oratoris : oradore, hizlari placeo,-cui,-citum 2ª : atsegin izan, gustatu
praesertim ADB. : bereziki relinquo,-liqui,-lictum 3ª : utzi, laga
sino,sivi,situm 3ª : solum ADB. : bakarrik
vis,vis : indar Vita,-ae : bizitza
ACTIVIDADES MÍNIMAS
Zeintuk dira DESINENTZI PERTSONALAK eta DENBORA MODUZKO EZAUGARRIAK?
Aprende de memoria DIEZ PALABRAS.
Deklinatu HAMAR HITZ.
Idatzi 15 lerro Zizeroni buruz.
Olim pueri Romani non in ludis sed a parentibus omnia didicerant; postea autem parentes eos ad ludos mittere solebant; ludorum magistri saepe erant servi, neque Romani sed Gracci.
De M. Catone* censore praeclaro iam audivistis; Cato per totam vitam mores priscos conservavit; inter alia, filium suum domi educavit. Ita enim fere amicis dicebat:
'Me parentes mei domi educaverunt. Primo mater me curabat; deinde ubi septimum iam annum agebam pater meus, vir summa virtute et severitate, me viriles artes docuit, mores meos el verbis et exemplo coriformavit. In fundo prope Romam habitabamus; ibi ego et fratres mei cum patre in agris diligenter laborabamus; nec solum res rusticas discebamus; nam pater et de re publica et de gente nostra nos docere solebat; ita legibus parere et patriam amare didici. Aliqluando pater in urbem veniebat; semper nos secum ducebat, et ita Fabium Maximum ceterosque senes praeclaros puer vidi.
'Praeterea nos belli artes armorumque usum docuit; ita natare didicimus, equum bene regere, hasta et gladio pugnare. Omnes autem patres, etiam nobiles, filios suos tali modo educare solebant; bonos milites, cives fideles, magistratus prudentes rei publicae dabant. Nunc contra, filios ad ludos mittere soletis, ubi Graecam linguam discunt; sed ibi vitia quoque Graecorum discunt; Graeci enim nec fidem habent nec virtutem nec constantiam. Numquam servus meum filium aut docebit aut puniet´.
aliquando ADB. : noizean bahin ars,artis : artea
bonus,-a,-um : ona disco,didici 3ª : ikasi
doceo,docui,doctum 2ª : irakatsi domus,-us : etxe
educo (e-duco) : hezi fides,fidei : fedetasuna
lingua,-ae : hizkuntza,mingana ludus,-i : jolasa
magistratus,-us : magistratu mater,matris : ama
parens,parentis : guraso priscus,-a,-um : aintzineko
prudens,prudentis : zuhur puer,pueri : umea
punio,punivi,punitum 4ª : zigortu rego,rexi,rectum 3ª : gobernatu
res publica : gobernua, estatua res,rei : gauza, gaia
semper ADB. : beti usus,-us : erabilera
ACTIVIDADES MÍNIMAS
Errepasatu emandako guztia eta ulertzen ez duzuna galdetu.
Zeintuk dira DESINENTZI PERTSONALAK eta DENBORA MODUZKO EZAUGARRIAK?
Konjugatu aditz bat zaldutako aldietan.
Priscis temporibus mos senatoribus erat filios praetextatos secum in curiam ducere, ubi viros praeclaros et videbant et audiebant: ita bonis exemplis rem publicam bene administrare discebant.
Olim senatus de bello gravi deliberabat; tandem consul: 'Non intra unum diem' inquit 'de re tam gravi consilium capiemus; cras iterum conveniemus. Interea, nihil extra curiam de consiliis nostris dicemus.'Puer autem Papirius cum patre suo in curia fuerat; itaque ubi domum revenerunt, mater 'Quid' inquit'hodie patres egerunt?' 'De re tacere debemus', respondit puer, 'nihil senatui placuit nihil prius dicere quam de tota re, deliberaverimus.'Tandem, quod mater iterum iterumque rogat, puer consilium prudens capit. Nam 'Vere tibi, mater,' inquit 'rem omnem narrabo. Senatorum alli unum virum duas uxores habere cupiunt, alii unam uxorem duos viros. De re tam gravi diu deliberare necesse est; itaque cras iterum convenire placuit.'
Mater Papirii, ubi talia verba audivit, magnopere timuit: statim rem ceteris feminis narravit; itaque postero die omnes senatorum uxores iratas ad curiam convenerunt, et senatores cum lacrimis ita oraverunt 'Unam uxorem duobus viris date; nam rei publicae non proderit unum virum duas habere uxores.' Senatores autem primo rem non intellexerunt; sed postquam Papirius puer omnia narravit, pueri constantiam fidemque laudaverunt; et ita senatus coiistituit: 'Numquam posthac pueros cum patribus in curiam venire sinemus, praeter Papirium solum.'
capio,cepi,captum 3ª : hartu convenio (cum-venio) : komenigarria izan
cras ADB : goizean dies,diei : eguna
interea ADB : bitartean necesse DEKLINAEZIN : beharrezkoa
posterus,-a,-um : hurrengo prosum (pro-sum) : probetxagarria izan, lagundu
ACTIVIDADES MÍNIMAS
Zeintuk dira DESINENTZI PERTSONALAK eta DENBORA MODUZKO EZAUGARRIAK?
Konjugatu aditz bat azaldutako aldietan.
Aprende de memoria DIEZ PALABRAS.
Latindar eskolako irudi batzuk
De ludis multa apud poetas invenimus. Magistri pueris, quotiens diligenter studebant, praemia dare solebant; si tamen non bene laborabant, magna severitate eos puniebant; nec sine causa Horatius Orbilium, magistrum suum, 'plagosum' vocat, et poeta alius scripsit: 'Et nos manum ferulae subduximus'. Etiam ante lucem pueri ad ludum conveniebant, itaque lucernas secum portabant; divitis filium saepe servus fidelis ad ludum ducebat, libros eius portabat; totum diem prope ludum manebat, et puerum domum reducebat.
Pueri libros habebant paucos; itaque omnia magna voce recitare necesse erat; clamor autem saepe vicinos sollicitabat, aliquando etiam e somno excitabat. Martialis* ita ludi magistrum admonet:
“Discipulos dimitte tuos, mihi redde quietem;
Nam vigilare leve est; pervigilare grave est”
Aestate pueri propter calorem diligenter studere non poterant, et Martialis de eo anni tempore ita scribit: 'Aestate pueri, si valent, satis discunt'.
Pater Horatii in Apulia* procul a Roma habitabat; quamquam non dives erat, filium suum bene educavit; nam eum Romam duxit, ubi puer in Orbilii ludo cum senatorum filiis studebat. Pater, quod nullos habebat servos, cum in ludum semper ducebat, sua manu libros eius portabat. ln eo ludo Horatius poetis non solum Romanis sed etiam Graecis studebat.
Ubi iam adolescens erat in Graeciam navigavit, et paucos annos Athenis* philosophos audivit. Nam ibi eis quoque temporibus, sicut antea, multi erant philosophi; et adolescentes nobiles non Romae sed Athenis studere solebant.
adolescens,-centis : nerabe aestas,-tatis : uda
caput,capitis N : burua discipuluis,-i : ikasle
dives,divitis : aberatsa is,ea,id : hau
levis,-e : arina lux,lucis : argia
manus,-us : eskua onus,oneris N : zama
reddo,-ddidi,-dditum 3ª : bueltatu satis ADB : nahikoa
sicut ADB. : -en bezala somnus,-i : lotaldia, logurea
studeo 2ª : saiatu, ikasi vox,vocis : ahotsa
HORATIO
ACTIVIDADES MÍNIMAS
Zeintuk dira DESINENTZI PERTSONALAK eta DENBORA MODUZKO EZAUGARRIAK?
Konjugatu aditz bat emandako altietan.
Aprende de memoria DIEZ PALABRAS.
Non solum in Italia sed etiam per omnes provincias mores artesque Romanae florebant: mox crescebat ludorum quoque numerus. Multis in locis magistratus publica pecunia, saepe cives divites sua pecunia, ludos aedificaverunt. lnter eos erat C. Plinius,* vir humanus et liberalis. Talem fere epistolam is ad amicum scripsit:
'Ubi in patria mea fui, venit ad me veteris amici filius praetextatus. Ego "Studesne?" inquam. Puer "Etiam" respondit. "Ubi?" "Mediolani*." "Cur non hic?" Et pater eius (aderat enim, et mea verba audiverat) "Quod nullos hic magistros habemus." "Cur nullos? Nam vobis patribus magnopere prodest filios hic in vestro oppido educare. Domi enim, quod sub occulis patrum erunt, modeste vitam agent, diligenter studebunt. Praeterea, si filios Mediolanum mittitis, multam pecuniam in ea urbe impenditis. Itaque ego, quamquam nullos filios habeo, paratus sum pro civitate nostra, quasi pro filia, pecuniam ad ludum dare. Non tamen totam pecuniam promitto; ubi enim parentes dant partem pecuniae, de suo diligentes erunt, magistrum humanum et dignum petent, studia filiorum diligenter curabunt. Itaque statim de ludo consilium capite. Mox, cum ludus vester finitimis quoque notus erit, fortasse etiam aliarum urbium incolae filios ad vestrum oppidum mittent, sicut vos nunc Mediolanum vestros filios mittitis."
'Ita eos admonui. Nunc, o amice, tuum auxilium rogo: pro me magistrum pete, hominem sapientem, iustum, aequum. Si talem inveneris, multas tibi gratias agam. Vale.'
adsum (ad+sum) : egon dignus,-a,-um : duina
diligens,-gentis : arretatsu fortasse ADB. : agian
hic ADB : hemen impendo,-pendi,-pensum 3 : oso gertu egon
inquam DEF : dinot -ne GALDERA MARKA : al...
notus,-a,-um : famatu, ezaguna oculus,-i : begia
paratus,-a,-um : prestaturik pars, partis : alde, parte
peto,petivi,petitum 3ª : eskatu, joan promitto (pro+mitto) : prometitu
sapiens,-entis : jakintsu
ACTIVIDADES MÍNIMAS
Aprende de memoria DIEZ PALABRAS.
Latindar eskolako irudi batzuk 
M. Porcius Cato* post patris mortem apud avunculum suum, M. Drusum,* habitabat. Drusus tribunus civium iura sociis dare cupivit. Eo tenipore, ubi forte Cato curn fratre suo, Caepione,* ludebat, advenit Pompaedius Silo, Drusi amicus, vir magna auctoritate. ls pueros ad se vocavit et iocose rogavit '0 pueri, avunculus vester mea consilia contemnit; sed fortasse vestris verbis movebitur. Date mihi auxilium!' Ridet Caepio et assentit, sed Cato silet. Itaque Pompaedius iram simulat; eum ad fenestram celeriter portat et 'Nisi promiseris', inquit, 'per fenestram in viam te iaciam.' Sed quod puer silere non desinit, tandem Pompaedius eum deponit et amicis (multi enim cura Druso aderant) 'Videte' inquit´gloriam Italiae!. Quam fortis est puer; quanta constantia fidem conservat!'
Paucis post annis, ubi Cato iam adolescens erat, Sulla* dictator ludum Troiae facere constituit. In eo ludo filii senatorum in duas partes dividebantur. Duces deligebantur, et omnes in Campo Martio* sub oculis populi Romani pugnam simulabant. Sed pars altera clamat 'Non placet nobis noster dux; non enim dignus est tali officio. Cur non Cato nos ducit?' Dictator iuvenum studio movetur et 'Ludum Troiae' inquit 'Aeneas dux Troianorum iristruit, Romani per omnia tempora conservaverunt. Prirnus lulus, Aeneae filius, iuvenes duxit, semper optimi iuvenum duces fuerunt; non ego morem priscum contemnam. A Catone, quod eum ducem cupitis, ducemini.'
a,ab AB.PR. : -tik,-k alter,-era,-erum : bestea
cupio,cupivi,cupitum 3ª : nahi izan fenestra,-ae : lehioa
fortis,-e : indartsu gloria,-ae : loria, ospea
iacio,ieci,iactum 3ª : bota instituo,-titui,-titutum 3ª : erabaki
ira,-ae : haserre iuvenis,-is : gazte
ludo,lusi,lusum 3ª : jolastu officium,-i : lanbide
post AK.PR. : -ren ostean pugna,-ae : borroka
quantus,-a,-um : hain handi. sileo,silui,-- 2ª : isildu
simulo 1ª : itxurak egin studium,-i : zaletasuna, ikasketa
ACTIVIDADES MÍNIMAS
Aprende de memoria DIEZ PALABRAS.
Errepasatu emandako guztia eta galdetu.
Konjugatu aditz bat.
Zenbat ERRO bauzka latindar aditz batek ? Zertarako ?
Deklinatu hitz batzuk.
Cicero* orator unum filium Marcum habebat. Is, ut solebant adolescentes Romani, in Graeciam navigavit et Athenis studuit. Non tamen satis diligenter ibi laboravit; contra, multam pecuriiam amisit, in amicitiam cum improbis venit. Cicero, ubi ea de filio audivit, magna severitate admonuit. Tandem Marcus patris verbis movetur et ab amicis improbis discedit, tandem diligenter philosophis studet. Ita fere ad Tironem, * unum e patris sui amicis, scripsit:
'Grata mihi venit tua epistola: magnopere me iuvat quod meis erroribus ignoscis. Te quoque nova constantia mea delectabit. Non solum ut discipulus Cratippo,* magistro optimo, pareo, sed etiam ut filius eum amo. Propter sapientiam ab omnibus discipulis laudatur.
'Is non procul habitat, et saepe a me ad convivium vocatur. Aliquando conveniurit alii quoque amici: cuncti ridemus, sermonem habemus, magnopere nos delectamus. In eis conviviis Cratippus omnem severitatem deponit, et amicus, non magister, nobis est.
'Una tamen res me sollicitat: magna pecuniae inopia laboro. Non enim facile est Athenis sine magnis divitiis vitam agere; sed mox, ut spero, pecunia mihi a patre mittetur. Saluta eum pro me, et epistolam meam ei da. Mores mei eum magno dolore affecerunt; nunc eum iuvabit quod tandem ad laborem virtutemque reveni. Sed properare necesse est quod brevi tempore Cratippus aderit. Te cura, et cum tempus habebis ad me scribe. Vale.'
afficio,affeci,affectum 3ª : brevis,-e : motz
delecto 1ª : atsegin izan Dolor,-is : min
error,-is : akats gratus,-a,-um : atsegin
ignosco,ignovi,ignotum 3ª : ez jakin iuvo,iuvi,iutum 1ª :
saluto 1ª : agurtu sapientia,-ae : jakinduria
sermo,-onis : elkarhizketa spero 1ª : itxaron
ACTIVIDADES MÍNIMAS
Errepasatu emandako guztia eta ulertzen ez duzuna galdetu.
Zer da SUSTANTIBO bat enunziatzea?
Zer da ADITZ bat enuziatzea?
Nola dakigu hitz baten erroa ?
Zenbat erro dauka aditz batek? Nola dakizkigu? Zertarako dira?
Pueri Romani si nobili erant gente eloquentiae studebant; nam si rem publicam gerere, honores petere, gloriam sibi parare cupiebant, boni oratores esse debebant. Non tamen omnes adolescentes, Athenas mittebantur; nam multi Graeci Romae eloquentiam docebant.
Oratorum Romanorum praeclarissimus fuit Marcus Cicero*; itaque semper post mortem orationes eius ab omnibus legebantur; practerea nemo umquam aut vir sapientior aut civis insignior fuit; itaque quamquam pro senatu contra Caesarem multa et dixit et egit non solum a Caesare sed etiam ab Augusto,* Caesaris filio, in honore habebatur.
Augustus, ubi summum imperium multos iam annos gerebat, quoniam apud filiam luliam erat; luliae autem duo erant filii, Gaius* et Lucius.* Eo die Gaius, adhuc puer praetextatus, librum Ciceronis in manu habebat; in horto sedebat et orationem diligenter legebat. Subito Augustus ad puerum accedit; Gaius statim, dum eum salutat, librum sub togam celat; sed Augustus 'Cur times?'inquit' Librum mihi da.' Puer, quamquam timet, ut iubetur, ita facit. Augustus librum cepit et diu egebat, neque ullum verbum dixit; interea puer 'Princeps' putat 'iratus est, quod talis viri oraciones legebam. Me eas legere vetabit atque etiam gravibus poenis me afficiet.' Sed tandem, post longissimum (ut puero videbatur) intervallum, senex librum puero red didit, et 'Vir doctus'inquit 'et prudens erat Cicero, atque patriam suam carissimam habebat.'
ac, atque CONJUNC. : eta accedo,accessi,accesum 3ª : hurbildu
carus,-a,-um : maitagarri celo 1ª : gorde, zaindu
doctus,-a,-um : ikasia hortus,-i : hortu
insignis,-e : famatu lego,legi,lectum 3ª : irakurri
paro 1ª : prestatu princeps,principis : nagusi, enperadore
quondam : ADV. : behin batean sedeo,sedi,sessum 3ª : eseri
senatus,-us : senatu ullus,-a,-um : bat
umquam : ADV. : hipotesi eta galderetan : berhin baten / ezezkoetan: inoiz ere ez
videor (video=pasiba) : iruditu
ACTIVIDADES MÍNIMAS
Errepasatu emandako guztia eta ulertzen ez duzuna galdetu.
Deklinatu DEKLINABIDE bakiotzeko hitz bat.
Konjugatu ADITZ bat azaldutako aldietan.
Augustori buruz informazioa jaso laburtu eta ikasi.
Historia vera, sed mira, a C. Plinio* narratur. In Africa erat urbs Hippo*; prope urbem erat magnus lacus; eum lacum flumen cum mari coniungebat. Hic omnes incolae navigare, atque etiam natare solebant; praesertim pueri saepe in lacu ludebant. Unus eorum ceteros superabat si longissime a terra processerat.
Quondam unus puer audacior ceteris procul a litore natabat: subito apparuit delpliinus; primum cum puero lusit, mox eum in tergo suo portavit. lta puer primum in altiorem lacum portatur, deinde terrae amicisque redditur. Postero die litus obsidetur, pueri autem omnes sicut antea in lacu ludunt. Revenit delphinus ad tempus, iterum puerum petit; fugit tamen puer cum ceteris. Interea delphinus in undis ludit, et pueros iterum ad se vocare videtur. Tandem pueri timorem deponunt; appropinquant et delphinum secum ludere sinunt. In dies crescit audacia, sed unum ex eis semper carissimum delphinus habet; neuter timet, neuter timetur, itaque puer diu a delphino per undas portatur.
Et iam multi quod de re mira audiverant e civitatibus diversis veniebant; multi e nobilissimis civibus, etiam magistratus, delphinum videre cupiebant. Itaque mox locus quietem suam amisit; practerea propter magistratuum insignium adventum prope omnis pecunia publica in hospitium impendebatur.
Tandem cives irati delphino mortem parare constituunt. 'Nam' inquiunt 'nisi ita fecerimus multi semper in urbem nostram convenient, nos quietem nullam habebimus.' Itaque miser delpliinus occiditur; non iam conveniunt homines neque impenditur pecunia publica.
ad tempus: puntualtasunaz / in diis: egunez egun
ac, atque CONJUNC. : eta accedo,accessi,accesum 3ª : hurbildu
carus,-a,-um : maitagarri celo 1ª : gorde
doctus,-a,-um : ikasia hortus,-i : hortu
insignis,-e : famatu lego,legi,lectum 3ª : irakurri
paro 1ª : prestatu princeps,principis : nagusi, enperadore
quondam : ADV. : sedeo,sedi,sessum 3ª : eseri
senatus,-us : senatu ullus,-a,-um : bat
umquam : ADV. : hipotesi eta galderetan : berhin baten / ezezkoetan: inoiz ere ez
videor (video=pasiba) : iruditu
ACTIVIDADES MÍNIMAS
Deklinatu DEKLINABIDE bakoitzeko hitz bat.
Konjugatu ADITZ bat azaldutako denboretan.
Ikusi al duzu “SALVAD A BILLY VIII”
Germanicus,* vir fortissimus, ex Augusti familia erat; id nomen habebat quod multae victoriae a patre eius de Germaiiis reportatae erant. Quotiens in provincias a principe mittebatur, uxorem suam liberosque secum ducebat. Agrippina, uxor eius, femina summa audacia superbiaque erat; quamquam unus e liberis, Gaius,* infans erat, etiam in Germaniam* cum marito discedere non timuit; ibi in castris inter gentes saevas et barbaras habitabat. Apud milites Gaius educatus est; eos iuvabat cum puero ludere, fabulas ei narrare, etiam in silvas ad venationes secum ducere. Quod caligas parvas portare solebat, ab omnibus Caligula vocatus est; etiam multis post annis, ubi princeps populi Romani erat, id nomen retinuit.
Mox tamen magnus tumultus per provincias fuit; etiam a Germanici militibus seditio facta est. Orationibus, precibus, proimissis imperator nihil effecit; tandem, quoniam periculum erat gravissimum, familiam e castris dimittere constituit. Non placebat Agirippinae maritum solum relinquere, sed tandem assensit, et liberos ad castrorum portas duxit; sed milites, simulac talia vident, undique e castris conveniunt, iter impediunt, Germanicum ita fere rogant: 'Cur familiam tuam e castras dimittis? Nonne turpissimum est, si imperatoris uxor non tuta est apud milites Romanos? Liberi tui inter nos educati sunt; nunc in Gallorum oppida mittentur? Nos, si tibi placuerit, suppliciis gravibus affice; sed familiam tuam in castris retine; nam tibi et tuis semper erimus fideles.' Germanicus occasionem non amisit; longam orationem habuit; duces seditionis puititi sunt, ceteris venia data est.
efficio,effeci,effectum : bukatu impedio 4ª : galerazi
liberi,-orum : seme-alabak nonne?, GALD.PART. :
occasio,-onis : aukera oratio,-onis : hitzaldi
porta,-ae : ate praeces,-um : errezoak
retineo,tinui,tentum 2ª : seditio,-onis : matxinada
silva,-ae : ohian tumultus,-us : iskanbila
turpis,-e : zikin, koldar undique, ADB : alde guztietatik
venia,-ae : baimena
ACTIVIDADES MÍNIMAS
Ikasi HAMAR hitz.
Topa ezazu CALIGULAri buruzko informazioa eta ikasi
L eta ikasi.
informazioa eta laburtu 15 lerrotan.
Marcus Aureiius*, pirinceps Romanus, erat philosophus doctissimus; adhuc puer, libris avide studebat. Tales epistolas ad Frontonem*, magistrum suum, scribere solebat:
'Ave, mi magister dulcissime. Nos valemus. Hodie ego diutius dormivi quam soleo, quod studio et venatione defessus eram. Nam ab hora nona noctis in secundam diei studueram; deinde tertia fere hora paratus ad venationem (nam ita adesse iussi eramus) patrem meum salutavi. Tum omnes in silvas excessimus: satis fortia facta ego feci! Nonnulli apri a ceteris capti sunt: nullos tamen ego vidi; sed montem satis altum ascendi; tum septima fere hora domum revenimus. Ego statim ad libros meos reveni; in lecto diu legebam. Catonis orationibus magnopere delectatus sum. "Io," statim inquies servo tuo, "celeriter ad Apollinis bibliothecam curre, oraciones Catonis ad me porta." Sed frustra eum mittes - eos enim libros omnes e bibliotheca mecum portavi.
'Deinde orationem, ut me iussisti, scribere constitui; sed quoniam venatione defessus eram, bene scribere non potui. Oratio mea a te, magister, non laudabitur; nam ne a me quidem laudata est.
'Unum a te peto, o magister: orationem pulchram scribere cupio; mitte ad me materiem insignem -non tamen cruentam. Olim enim talem materiem mihi dedisti: "consul cum leonibus in ludis pugnavit": de eius dedecore me scribere ussisti. Non mihi placet talis materies; nam rem tam turpem consul numquam fecit.
'Vale, magister carissime. Romam desidero, te autem multo acriore studio.'
acer,acris,acre : zorrotz aper,apri : basurde
ascendo,-cendi,-censum 3ª : curro,cucurri,cursum 3ª : korrika egin
dedecus,-oris, N : lotza defessus,-a,-um : nekaturik
dormio 4ª : lo egin dulcis,-e : goxo
excedo,-cessi,-cessum 3 : factum,-i : ekintza
hora,-ae : ordu materies,-ei : materia
ne...quidem : ezta ere nox,noctis : gau
quam GONB.PART : baino
ACTIVIDADES MÍNIMAS
Errepasatu emandako guztia eta ulertzen ez duzuna galdetu.
Ikasi BOST aditz.
Marco Aureliori buruz jaso informazioa, laburtu 15 lerrotan eta ikasi.
C. Iulius Caesar etiam iuvenis egregiam animi vim praebuit, ut hac Historia videmus.
Per Asiae oram, quod multos locos idoneos habet, piratae semper floruerant. His multae erant naves, atque etiam oppida in montibus altis aut in insulis orae propinquis; naves mercatorum capiebant, etiam cives Romanos captivos retinebant dum salutis pretium solvere potuerunt. Tandem illae terrae in populi Romani potestatem venerunt; sed frustra illi quoque piratas superare conati sunt; hi contra mox etiam audaciores se praestabant.
Ab his piratis C. Caesar, dum in Asiam navigat, cum nonnullis comitibus captus est. lli, quod hominem nobilissima gente ceperant, viginti talenta pro salute eius postulaverunt. Caesar autem, ubi hoc pretium audivit, risit; 'Me ignoratis', inquit; 'et ciarior sum et nobilior quam vos putatis. Quinquaginta talenta vobis dabo.' Statim comites suos in provinciam Miletum* misit, et cum pecunia revenire iussit. Itaque Caesar prope solus inter piratas relictus est. Non tamen eos timebat, sed cottidie cum eis ludebat et iocabitur.
Quotiens dormire cupiebat eos silere iubebat. Aliquando, ubi eis iratus erat, mortem eis minabatur. Illi ubi talia audiverunt verba, ridebant, sed, ut postea visum est, in hac re non iocabatur.
lta per totum mensem apud piratas mansit; tum illi postquam pretium acceperunt libertatem ei reddiderunt. Celeriter sua pecunia multas naves Mileti ornavit cum hac classe ad piratarum insulam revenit, eosque subito oppressit. Omnem pecuniam recepit, magnum numerum eorum captivos reduxit et mox cruce affecit hoc enim modo piratae, ubi capti erant, puniri solebant
clarus,-a,-um : ospetsu classis,-is : armada
comes,comitis : laguntzaile conor,conari,conatus sum 1ªDEP :
cottidie, ADB : egunero dum CONJUNC. : -en bitartean
egregius,-a,-um : bikain hic,haec,hoc : hau
idoneus,-a,-um : aproposa ille,illa,illud : hura
libertas,-tatis : askatasuna monor,monari,minatus sum 1ªDEP : meatxatu
navis,-is : itsasontzi orno 1ª : hornitu
praesto,praestiti,praestitum 1ª : -ren arduradun izan propinquus,-a,-um : hurbileko
puto 1ª : pentsatu recipio,recepi,receptum 3ª : hartu, berhartu
solvo,solvi,solutum 3 : askatu, libre utzi
ACTIVIDADES MÍNIMAS
Errepasatu emandakoa eta ulertzen ez duzuna galdetu.
Konjugatu aditz bat.
Deklinatu HAR hitz.
Ikasi 10 hitz.
Caesar postquam consul fuit in Galliam missus est. Illo temporepars Galliae erat provincia romana, pars libertatem suan adhuc retinebat. Sed Caesar intra decem annos toti terrae pacem Romanam imposuit. Alias civitates bello superavit, alias pecunia sibi adiunxit. Praeterea magnae Germanorum copiae trans Rhenum in gallorum agros irruperant: hos omnes expulit atque trans flumen in Germaniam secutus est.
Tertio belli anno Caesar Venetos*, civitatem totius orae maritimae fortissimam atque validissimam, ita superavit. Veneti in litore Armorico* et per insulas propinquas habitabant; erant eis multa oppida, multae autem naves. Hi quamquam obsides Caesari dederant subito inter se coniurant. Illo tempore procul aberat Caesar; sed simulac de hac re audivit copias suas in Venetos duxit.
Iuvabat barbaros natura loci; nam non sine navibus Romani eos vincere poterant. Itaque primum Caesar classem aedificari iubet et nautas e sociis cogi. Mox, ubi classis ducentarum navium facta est, proelium facere constituit Concurrunt prope litus duae classes. Sub imperatoris oculis pugnabant; propinqui enim colles a militibus Romanis tenebantur.
Romanorum naves erant parvae et celeres, hostium graves et altae; hi velis utebantur, iIli remis. Itaque Romani consilium idoneum ceperunt: nam falces longuriis adligant; his funes navium Venetorum comprehendunt et abscidunt. Vela statim in mare cadunt, Romani in hostium naves transcendunt et gladiis pugnant. Multi Venetorum occiduntur, multi in mare iaciuntur. Nec fuga salutem petere potuerunt, nam ventus quoque subito eos defecit. Ita magnam victoriam Romani reportaverunt, et hoc uno proelio confectum est totum Venetorum bellum.
adiungo,-iunxi,-iunctum 3ª : jaurtiki, bota cado,cecidi,casum 3ª : jausi
celer,celeris,celere : azkar collis,-is : mendixka
conficio,-feci,-fectum 3ª : bukatu coniuro 1ª : konspiratu
deficio,-feci,-fectum 3ª : expello (ex+pello) :
fuga,-ae : hiesa nauta,-ae : marinel
obses,obsidis : bahituri sequor,sequi,secutus sum 3ª : jarritu
teneo,tenui,tentum 2ª : eduki utor,uti,usus sum 3ª : erabili
validus,-a,-um : indartsu vinco,vici,victum 3ª : gainditu
ACTIVIDADES MÍNIMAS
Emandakoa eta ulertzen ez duzuna galdetu.
Ikasi HAMAR hitz.
Deklinatu HAMAR HITZ.
Caesar, ubi iarn totam fere Galliarn vicerat, quod Britanni* auxilium ad Gallos saepe miserant, in Britanniam proficisci constituit. Itaque primum cum omnibus copiis in Morinorum* fines proficiscitur, quod inde erat brevissimus in Britanniam traiectus. Huc naves undique e finitimis civitatibus, et classem quam ad Venetorum bellum aedificaverat, convenire iussit.
Tandem classis ad traiectum parata est. Caesar copias suas in naves conscendere iubet, et prima luce profectus post octo fere horas ad Britanniam advenit. Ibi hostium copias in omnibus collibus expositas videt. Erat Romanis summa difficultas, quod naves propter magnitudinem nisi in alto consistere non poterant. Dum Romani cunctantur, miles, qui decimae legionis aquilam portabat, deos magna voce oravit, deinde 'Desilite', clamat: milites, nisi vobis placet aquilam hostibus tradere; ego certe meum rei publicae atque imperatori officium praestabo.' Statim e nave in aquam desiluit; tum ceteri, qui tantum dedecus vitare cupiebant, aquilam secuti, ad litus properaverunt.
Et Britanni et Romani fortiter pugnaverunt sed tandem Romani propter virtutem Britannos in fugam verterunt. Illi, hoc proelio superati, simulac se e fuga receperunt, ad Caesarem legatos de pace miserunt. Ille eos in amicitiam acceptos domum remittit, tum naves solvit, quae omnes incolumes in Galliam revenerunt.
Postero anno Caesar iterum in Britanniam profectus in mediam insulam processit, et trans flumen Tamesin exercitum in fines regis Cassivellauni duxit, quem prope Verulamium* vicit. Quod tamen propter anni tempus necesse erat in Galliam regredi, obsides solum imperat, deinde copias ad mare reducit. Nec postea centum intra annos Romani in Britanniam exercitum miscrunt.
certe ADB : benetan conscendo,-cendi,-censum 3ª :
consisto,-sisti,-- 3ª : cunctor,cunctatus sum DEP 1ª :
exercitus,-us : ejerzito expono,-posui,-positum 3ª :
finis,-is : bukaera, muga finitimus,-a ,-um : aldemeneko
huc ADB : hona, honantz inde ADB : handik
legio,-onis : legio magnitudo,-inis :
medius,-a,-um : tarteko proficiscor,profectus sum 3ª : joan
qui,quae,quod : -n, zein....-n regredior,regresus sum 3ª : bueltatu
remitto (re+mitto) : berbidali trado,-didi,-ditum 3ª : eman
verto,verti,versum 3ª : itzuli, itzularazi
ACTIVIDADES MÍNIMAS
Ikasi 10 hitz.
Errepasatu, galdetu eta ikasi.
Topa ezazu erromatar inperioko garaiko BRITANIAKO mapa eta “apunteetaratu”.
Sexta belli hieme, ubi iam Gallia omnis quieta erat, Caesar in Italiam profectus est; dum abest, multae Gallorum civitates libertatis studio incensae inter se coniuraverunt, et arma sumpserunt. His de rebus monitus Caesar in Galliam properavit; summa autem difficultate iter fecit, nam nive altissima irnpeditus est.
Tum, postquam copias ex hibernis eduxit, Gallos, quorum principes magnopere inter se dissentiebant, multis proeliis vicit. Sed mox totius Galliae concilium summum imperium Vercingetorigi* tradidit, viro egregia diligentia magna autem severitate. Hic Gallos omnes oppida sua incendere et in colles silvasque se recipere iubet, iusto proelio cum Romanis congredi vetat. Equitibus autem (quorum Galli magnum numerum habebant) milites Caesaris, quotiens castris egressi cibum per agros petunt, graviter vexat.
Sed tandem Galli principis iussa contemnunt; Romanos prope Alesiam aggressi facile superantur; multi eorum occiduntur; reliquos Vercingetorix Alesiam reducit, quod oppidum in summo colle erat, et natura et opere egregie munitum. Caesar oppidum obsidere instituit, sed magnam aestatis partem Galli oppidum acriter defendebant. Interea Vercingetorix auxilium undique rogat; tandem, ubi in oppido summa erat cibi inopia magnae Gallorum copiae advenerunt. Dum Romani contra hunc exercitum pugnant Vercingetorigis milites oppido egressi eos a tergo oppugnaverunt. Tandem post proelium acerrimum Galli se in fugam vertunt. Equites Romani eos fugientes secuti magnam caedem efficiunt.
Postero die Vercingetorix se Romanis tradidit: supplicium sibi soli postulavit. Caesar, qui saepe miram in hostes victos clementiam praebuerat, Vercingetorigem crudeliter punivit; nam eum in triumpho duxit et postea turpissima morte affecit.
aggredior,aggressus sum DEP 3ª : caedes,-is : hondamena
congredior,congresus sum DEP 3ª : bildu crudelis,-e : krudel
educo (e+duco) : atera, hezi egredior,egresus sum DEP 3ª : irten
hiberna,-orum : neguko kanpaldia hiems,hiemis : negua
incendo,-cendi,-censum 3ª : erre mirus,-a,-um : harigarria
munio 4ª : fortifikatu, sendotu opus,operis N : lana
triumphus,-i : garaipen
ACTIVIDADES MÍNIMAS
Errepasatu emandakoa eta ulertzen ez duzuna galdetu.
Nor izan zen VERCINGETORIX? Jaso informazioa, laburtu eta nahi baldin baduzu ikasi.
Ikasi 10 hitz.
Deklinatu BOST sustantibo.
Tota Gallia superata, senatores timore affecti Caesarem e provincia discedere iusserunt; nam eis iam diu cum Caesare dissensio erat. Non placebat Caesari, qui non ignorabat vitia senatus, tantam potestatem deponere; itaque iussis neglectis cum exercitu e provincia in Italiam profectus est. Ita bellum inter Caesarem et senatum ortum est; senatus Pompeium*, inimicum Caesaris, ducem praeciarissimum, copiis suis praefecit.
Pompeius et senatores celerem facilemque victoriam sperabant, sed propter dissensiones Romam defendere non poterant; mox Pompeius Italia relicta in Graeciam se recepit, ubi postero anno a Caesare victus est. Caesar prudentia et clementia multos eorum qui pro Pompeio pugnaverant sibi adiunxit; nam plerisque ignovit, nonnullos etiam magnis honoribus ornavit; inter quos erant Brutus* et Cassius*.
Sed Cato* qui a perpetua unius hominis potestate abhorrebat, adhuc rem publicam conservara conabatur. Itaque Pompeio superato et occiso bellum in Africa produxit; huc Caesar, omnibus in urbe rebus compositis, navigavit. Cato interea Uticam, urbem Africae, muniverat; ceteris adventu Caesaris perterritis, illum solum animus non deficit.
Postquam Caesar victoriam claram reportavit, multi e nobilibus Romanis qui Uticam defendebant fugere constituerunt. Cato autem eis discessuris naves et pecuniam praebuit, ipse cum paucis amicis in urbe manebat. Hi, cognito eius consilio, omnes gladios celaverunt; sed sub noctem Cato a servo fidelissimo giadium suum postulat; quo accepto, 'Fortuna mea' inquit 'iam penes me est. Quid turpius est quam rei publicae superesse?' Haec locutus se sua manu occidit. Ita, ut poeta scripsit,
“Victrix causa deis placuit, sed victa Catoni”.
abhorreo 2ª : gorroto izan cognosco,-novi,-notum 3ª : ezagutu
compono,,-posui,-positum 3ª : konpondu fortuna,-ae : sorte
inimicus,-a,-um : etsai, kontrako, aretio ipse,ipsa,ipsum : berbera
loquor,locutus sum DEP 3ª : hitzegin neglego,-lexi,-lectum 3ª : mezprezatu, ardurarik ez izan orior,ortus sum 3ª : jaio
praebeo 2ª : aurkeztu, eskaini penes AK.PR. : -ren poterean, -ren eskuan
perpetuus,-a,-um : betiko perterreo 2ª : izutu
plerique,-aeque,-aque : gehiengoa praeficio,-feci,-fectum 3ª : bukatu
produco (pro+duco) : aurrera eraman quis?, quid? : zein?, zer?
supersum (super+sum) : gelditu, soberan izan
vitium,-i : akats, bizio
ACTIVIDADES MÍNIMAS
Errepasatu emandakoa eta ulertzen ez duzuna galdetu.
Ikasi HAMAR hitz.
Konjugatu SUM aditza.
Zerrendatu PREPOSIZIOAK kasukin eta esanahiarekin.
36. CAESARIS MORS. (44 K.a.)
Iam Caesar summam in re publica potestatem solus habebat; multis modis imperium eius toti populo Romano proderat. Inter pauperes agrum publicum divisit, provincias diligentius administravit, ipse magistratus plerosque nominabat. Quondam consule ultimo anni die mortuo, alterum in duodecim horas nominavit: ita, ut dixit Cicero, 'nemo Caninio consule prandit´.
Mox tamen inter nonnullos cives, etiam inter Caesaris ipsius amicos, oritur coniuratio. Alii enim irati erant quod Caesar eis praemia et honores, quos speraverant, non dederat; alii (qui non sibi sed rei publicae consulebant) irati erant quod totum imperium penes unum erat. Caesar autem, ut putabatur, regis non solum potestatem sed etiam nomen cupiebat.
Principes coniurationis erant M. Brutus et C. Cassius. Caesar cottidie in seriatu sine armis (ut ei mos erat) veniebat. Coniurationem ignorans et Brutum et Cassium in amicorum numero habebat. Die constituto coniurati in curiam conveniunt adventumque Caesaris exspectant. Ille solita hora domo egressus etiam in via de periculo admonitus est: Artemidorus enim, qui amicus eius erat, consiliis cognitis omnia Caesari aperire constituerat. Itaque epistolam de ea re scriptam ei in curiam ingredienti dedit; forte tamen Caesar epistolam acceptam non legit sed in manu retinet. In curiam ingressus a coniuratis densa turba circumvenitur. 'Quid cupitis?'clamat, deinde 'Quis me contra horum vim defendet?' Nemo tamen ei succurrit: coniurati statim gladiis aggrediuntur. Primum Caesar fortiter se defendit; deinde ubi Brutum inter inimicos videt, 'Et tu,' inquit, 'Brute?' nec iam resistere conatur.
Ita interfectus est C. lulius Caesar; forte is a quo Pompeius paucis ante annis victus erat, sub ipsa Pompeii statua cecidit.
ante ADB : lehenago ante AK. PR. : -ren aurretik
aperio,-rui,-ertum : zabaldu circumvenio (circum+venio) : inguratu
coniuratio,-onis : matxinada consulo,-sului,-sultum 3ª : kontsultatu
densus,-a,-um : trinko ingredior,ingresus sum DEP.3ª : sartu
interficio,-feci,-fectum 3ª : erahil morior,mortuus sum 3ª : hil
nomino 1ª : izendatu resisto,-stiti,-stitum 3ª : gelditu
solitus,-a,-um : bakarrik statua,-ae : estatua
sucurro,-curri,-cursum 3ª : lagundu turba,-ae : jendetza
ACTIVIDADES MÍNIMAS
Errepasatu emandakoa eta ulertzen ez duzuna galdetu.
Ikasi HAMR hitz.
Laburtu Caius Iulius Caesar-en bizitza eta obra. Ikasi.
Nola hil zuten?
Caesare necato, multi nobilium, qui rem publicam restituere cupiebant, laetissimni erant; nam nemo iam, ut putabant, talem potestatem, qualis Caesari fuerat, sumpturus erat. Sed Cicero Antonium* maxime timebat, qui et Caesaris fidelis amicus erat et eo anno consul fuit.
Caesaris corpore in forum ad funus producto, cives acerrima Antonii oratione excitantur; oritur magnus tumultus; civium turba corpus statim facibus incendit, deinde e foro properat et coniuratorum domos oppugnat. Brutus* et Cassius* populi iram vix effugiunt, et ex urbe in Graeciam properant. Cicero tamen, quamquam iam senex erat, Romae mansit atque pro re publica Antonium oppugnare ausus est, Multis acribusque orationibus et in senatu et apud populum consiliis Antonii restitit. Propter has oratioties postea ab Antonio necatus est.
Caesar, qui nullos filios habebat, sororis suae nepotem, Octavianum*, heredem nomitiavit. Hunc autem et Cicero et Antonius contemnebant, nam adhuc adolescens erat et undevicensimum annum agebat. Sed Octavianus non minore prudentia quam Caesar ipse praeditus erat; brevi tempore et auctoritatem et gratiam apud populum sibi paravit. Postero tamen anno Antonio se adiunxit, et una senatum coegerunt sibi maximam potestatem committere. Mox victis Bruti et Cassii copiis omnes eas terras quas populus Romanus administrabat inter se diviserunt; Antonius in Aegyptum* profectus est, Octavianus Romam regressus late per Italiam pacem et otium restituit; neque umquam postea bellum intra Italiae fines fuit. Post tot annos bellorum ac tumultus haec perpetua pax Italiae incolis mira videbatur; ita Vergilius eo tempore scripsit: 'Deus nobis haec otia fecit.'
audeo,audere,ausus sum ERDEP : ausartu committo (cum+mitto) :
corpus,-oris N : gorputz effugio,-fugi,-fugitum 3ª : hies egin
fax,facis : zuzi forum,-i : plaza, azoka
funus,-eris N : hileta elizkizuna gratia,-ae : fabore
heres;heredis : ondorengo laetus,-a,-um : pozik
latus,-a,-um : zabal nemo,neminis : inor ez
otium,-i : opor praeditus,-a,-um :
qualis,-e : nolako quot DEKEZIN : zenbat
restituo,-titui,-titutum 3ª : bereskuratu tot DEKEZIN : hainbat
una ADB : alkarrik vix ADB : kasik
ACTIVIDADES MÍNIMAS
Errepasatu emandakoa eta ulertzen ez duzuna galdetu.
Erromatar enperadorei buruz jaso informazioa aukeratu LAU enperadore laburtu eta IKASI BAT
http://www.tesorillo.com/roma/alto_imperio.htm
Enperadoreak “Imperio Alto” GAZTELANIAZ
http://www.tesorillo.com/roma/bajo_imperio.htm
Emperadorak “Bajo Imperio” GAZTELANIAZ
Ikasi HAMAR HITZ
Illo tempore in Aegypto regnabat Cleopatra, femina pulcherrima, insigni praedita ingenio: haec arte dolisque suam patriam adhuc liberam conservabat. Antonius, ubi in Aegyptum advenit, amore incensus Cleopatram plurimis honoribus ornavit: liberis eius etiam provincias Romanas tradidit; ipse, moribus Romanis contemptis, se quasi tyrannum gerebat. Non solum potestatem suam confirmare sed etiam (ut Romae putabatur) Alexadream caput totius imperii facere cupiebat. A tali consilio et populus et senatus maxime abhorrebant: omnes igitur -etiam ei quibus Caesaris potestas non placuerat- Octaviano iam favebant.
Paucis post annis gravissima dissensio inter Oetavianum et Antonium oritur: Oetaviano suadente, senatus bellum indixit non Antonio (quod is civis Romanus erat) sed Cleopatrae. Illi copiis coactis, navibus plurimis paratis, cum Octaviani classe prope Aetium* congressi sunt. Proelio commisso, ubi adhuc victoria dubia erat, Cleopatra signo fugae suis dato cum Antonio effugit et in Aegyptum se recepit. Octavianus ceteris hostium navibus aut captis aut incensis mox eos in Aegyptum secutus est. Ibi Antonius proelio superatus se occidit; sed Cleopatra primum clementiam atque etiam amicitiam Octaviani speravit. Ille Contra nec pulchritudini cedit nec precibus; in animo habebat eam in vincula coniectam in triumpho ducere. Qua re cognita, illa, non minore superbia quam fortitudine, se quoque interficere constituit. Itaque serpentem a servis lam postulat, cuius veneno mortua est.
Hunc vitae finem habuit Cleopatra, quae populum Romanum tanto timore tantoque odio affecerat, non solum propter bellum ipsum, sed etiam propter Antonii vitia. lile enim, vir fortis olim et strenuus, moribus eius corruptus esse videbatur.
audeo,audere,ausus sum ERDEP : ausartu committo (cum+mitto) : lagundu
corpus,-oris N : gorputz fugio,-fugi,-fugitum 3ª : hies egin
fax,facis : zuzi forum,-i : plaza, azoka
funus,-eris N : hileta elizkizuna gratia,-ae : fabore
heres;heredis : ondorengo laetus,-a,-um : pozik
latus,-a,-um : zabal nemo,neminis : inor ez
otium,-i : opor praeditus,-a,-um :
qualis,-e : nolako quot DEKEZIN : zenbat
restituo,-titui,-titutum 3ª : bereskuratu tot DEKEZIN : hainbat
una ADB : alkarrik vix ADB : kasik
ACTIVIDADES MÍNIMAS
Errepasatu emandakoa eta ulertzen ez duzuna galdetu.
Octavianori buruz jaso informazioa 20 lerrotan laburtu eta ikasi.
Ikasi HAMAR hitz.
39. NORMA AUGUSTI (27 B.C.-A.D. 14)
Antonio ita superato, nemo iam Octaviano resistere poterat. Ille tyrannus esse nolebat; quod tamen sub Romanis iam erant tot et tantae provinciae, necesse erat summum imperium uni homini committere. Onera tamen imperii Octavianus alia sibi sumpsit, alia senatui dedit; eas enim provincias quae iam pacatae erant senatui reddidit, ceteras ipse curavit. Et proconsulis et tribuni potestatem accepit, et 'Augustus' vocatus est; quod princeps civium erat, adiectum est nomen 'principis.
Augustus imperium quadraginta annos sustinuit; intra hoc tempus urbem Romam multis templis, foris, aliis aedificiis pulcherrimis ornavit, et plurimas vias per Italiam duxit. Plerosque magistratus ipse nominabat; et senatoribus et equitibus curam rerum publicarum commisit; omnes sub eo principe sine dissensione officiis studebant. Mores quoque priscos restituere conatus est, non modo legibus sed etiam exemplo suo; nam (ut Horatius* scripsit),
Quid leges mine moribus
Vanae proficiunt?
Provincias praesertim Augustus bene administravit. Intra fines pacem confirmabat, fines ipsos contra hostes defendebat. Horatius in carminibus dixit,
Custode rerum Caesare, non furor
Civilis aut vis exiget otium.
Saepe Italia egressus per diversas provincias ipse procedebat; etiam in Britaniam proficisci voluit; sed hoc consilium efficere non potuit. Per Asiam tamen longum iter fecit. Triginta ante annis Parthi* Romanis magna caede victis signa legionum ceperant; nunc Augustus, pace cum Parthis facta, sine bello sua auctoritate signa recipit.
Non sine causa Rornani Augusto maximas gratias, egerunt; eum etiam quasi deum laudaverunt. Per provincias templa araeque in eius honorem factae sunt; Romae quoque, quamquam non templis sacrificiisque colebatur, a poetis deus vocabatur. Optime scripsit Horatius,
Divus habebitur
Augustua adiectis Britannis
Imperio gravibusque Persis.
carmen,-inis N : olerki cura,-ae : ardura
custos,-odis : zaindari exemplum,-i : aribide
furor,-oris : eromena civilis,-e : zibil
adicio,-ieci,-iectum 3ª : bota colo,colui,cultum 3ª : eraiki, landu, bici izan
exigo,exegi,exactum 3ª : nollo,nonvis,nolle,nolui EZR : nahi ez izan
paco 1ª : pakatu proficio,-feci,-fectum 3ª : aurrera egin
sustineo,-tinui,-tentum 2ª : eutsi volo,vis,velle,volui EZR : nahi izan
modo ADB : moduan
ACTIVIDADES MÍNIMAS
Errepasatu emandakoa eta ulertzen ez duzuna galdetu.
Ikasi HAMAR HITZ.
Apud populum et per provincias Augustus facillime gratiam sibi paravit; sed difficilius erat nobiles Romanos, qui potestatem suam amiserant, sibi adiungere: hac ipsa de causa Iulius interfectus esse videbatur, quod nobiles contempserat.
Eo tempore erant nonnulli poetae, sed in ea civitate ubi pauci libros legebant, difficillimum erat poetis digne et honeste vivere, nisi aut ipsi divites erant aut divitem habebant patronum. C. Maecenas*, vir divitissimus, fidelis Augusti amicus, qui artibus et litteris studebat, multorum poetarum patronus fuit; qui, eo suadente, pacem, otium, principis gloriam operibus suis laudabant.
Horatius, de quo iam audivistis, primo senatus causam susceperat, atque proelio Philippensi * (quo victi erant Brutus et Cassius) interfuerat. Eodem proelio, ut ipse postea narrabat, scuto abiecto fuga salutem petiverat. Sed mox Romam regressus, ubi Octaviani virtutem clementiamque cognovit, ei favebat; Maecenas, cui placebat ingenium Horatii, cum in amicitiam suam accepit; mox etiam fundum eum, de quo poeta saepe scribit ei dedit.
Propter bellum civile tumultumque agri neglegebantur; pauperes vitam urbanam quam laborem rusticum malebant. Vitio tam gravi Augustus succurrere voluit, et Vergilius* suo more auxilium praebuit. Nam vitam rusticam quattuor libris laudavit et verbis pulcherrimis exposuit. Quarto autem libro alium poetam, Corneiium Gallum, laudavit; is militem quoque fortem strenuumque se praebuerat et paucis ante annis ab Augusto Aegypto praefectus erat. Sed terra pacata statuas in honorem suum posuisse dicebatur, atque etiam nomen suum et res gestas in Pyramidibus inscripsisse. Qua de causa a principe statim revocatus et a senatu damnatus, sua manu mortuus est. Vergilius novam materiem invenire et librum nuper confectum iterum scribere coactus est.
abicio,-ieci,-iectum 3ª : lurrera bota, eraitsi difficilis,-e : zaila
honestus,-a,-um : zintzo idem,eadem,idem : bera
intersum (inter+sum) : tartean egon litterae,-arum : karta
malo,malle,malui EZR : nahiago izan nuper ADB : duela gutxi
revoco 1ª : berdeitu, atzera bota scutum,-i : eskutua
suscipio,-cepi,-ceptum 3ª : hartu, onartu vivo,vixi,victum 3ª : bizi
ACTIVIDADES MÍNIMAS
Errepasatu emandakoa eta ulertzen ez duzuna galdetu.
Ikasi HAMR hitz.
Zer da “MECENAZGO” deiturikoa? Egun holakorik existitzen al da?
V. INPERIUM ET BRITANIA
Post Augusti mortem senatus summum imperium Tiberio* commisit. Ille tamen, quamquam rem publicam atque maxime provincias bene administrabat, gratiam apud plebem Romanam non iniit; mores enim eius graves et acerbi videbantur, neque ei placebat ludis publicis adesse, senatum ac populum Romanum praemiis verbisque inanibus conciliares. Gravissime autem cives ferebant Seiani auctoritatem; is erat eques familia non nobili ortus, cuius consilia apud Tiberium maxime valebant.
Seianus gratiam apud Tiberium augere ita forte potuit; eis in speluncam quandam ingressis saxa subito delapsa mortem minantur. Seianus corpore suo Tiberium contra saxa cadentia defendit. Principe ita conservato occasionem tam felicem non amisit; nam potestatem suam, quoquo modo poterat, augere cupiebat. Tiberius, qui iam senex erat et imperii curis defessus, urbe relicta otium agere volebat; atque vim seditionesque timebat. Seianus, qui haec non ignorabat, timorem eius arte sua auxit; Tiberius rebus urbanis magna ex parte Seiano commissis ipse Roma exiit, in insulam Capreas* se contulit. Per multos annos ea insula numquam egressus per epistolas modo res admitiistrabat. Crescit in dies Sciani auctoritas; sed tandem spe summi imperii incensus, Tiberium necare, ipse ei succedere in animo habet. Quo consitio per amicum quemdam cognito, Tiberius epistolam longam ad senatum statim misit; hac epistola primo multas alias res agit, Scianum etiam laudat, denique sub finem totam coniurationem aperit. Seianus, dum epistola recitatur, primum laudes suas laetissimus audit; deinde consilio turpi aperto maxime perterretur. Senatores cuncti, qui iam diu cum oderant, 'In vincula conicite' clamant; ne unus quidem dissentit. Seianus a militibus comprehensus, morte crudeli afficitur; eodem die perierunt multi ex amicis eius. Nam (ut de hac ipsa re scripsit poeta quidam):
“Turba Remi* sequitur fortunam, ut semper, et odit Damnatos”.
acerbus,-a,-um : garratz augeo,auxi,auctum 2ª : gehitu, aregotu
comprehendo,-hendi,-hensum 3ª : hartu, ulertu confero (cum+fero) : bildu
delabor,-labi,-lapsum 3ª : labandu exeo (ex+eo) : irten
felix,felicis : zoriontsu fero,fers,ferre,tuli,latum : EZR eraman
inanis,-e : indargabeko ineo (in+eo) : sartu
laus,laudis : laudorio odi,odisse DEF : gorroto izan
pereo (per+eo) : hil plebs,plebis : plebe, jendetza
quidam,quaedam,quoddam : quisquis,quidquid : bakoitza
saxum,-i : arkaitz spes,-ei : itxaropena
succedo,-cessi,-cessum 3ª : urbanus,-a,-um : hiriko
ACTIVIDADES MÍNIMAS
Errepasatu emandakoa eta ulertzen ez duzuna galdetu.
Asmatu galdera bat eta egin ikaskideei.
Ikasi HAMAR HITZ.
Numquarn postea Tiberius Romam rediit; nam paucis post annis Capreis egressus, ubi iam urbi appropinquabat, in itinere mortuus est. Morte Tiberii omnes magna laetitia affecti sunt; vix senatus funus eius sine tumultu ducere potuit, densa enim civium turba vias complebat et 'Tiberium in Tiberim*' clamabat. Sic periit princeps qui odium movit non propter vitia sed paene per virtutes. Constantiam gravitatemque eius monstrat oratio quam apud senatum post Germainici* mortem habuit; ita enilm locutus est:
'Non eadem facere debent princeps et populus maximus quae faciunt parvae civitates. Conveniebat vobis propter Germanici mortem dolere; sed iam modum dolori imponite et animos corifirmate. Quotiens enim populus Romanus exercitus victos, duces occisos constantia tulit! Labores vestros rursus 'sumite; etiam ad voluptates regredimini. Pereunt principes, res publica vivit semperque vivet.'
Tiberio successit Gaius 'Caligula'*, Germanici filius. Hic erat gratus apud senatum et populum; mox tamen, mente post morbum quendam amissa, se tyrannum crudelissimum praebebat. Itaque brevi tempore, seditione inter milites facta, dum ludis adest necatur.
Post Gaii mortem multi Romanorum priscam rei publicae formam restituere cupiebant; milites tamen, quoniam sub senatorum potestatem redire nolebant, principem alium creare constituerant. Forte dum per Gaii domum praedam petunt Claudium*, Germanici fratrem, qui se miserum velis celaverat, inveniunt. Statim comprehensus in castra fertur; consilium militum ignorans summo timore afficitur: frustra effugere conatur. Eum in castris circumveniunt milites omnes; non tamen cum interficiunt sed (id quod minime sperabat) principem nominant; nec senatores eis resistere audent.
Claudius neque corpore neque ingenio aptus ad imperium videbatur: sed princeps res Romanas et domi et per omnes provincias bene gessit. Inter alia exercitum in Britanniam misit. Propter victorias inde reportatas filio suo nomen 'Britannicum' dedit.
aptus,-a,-um : prestatuta compleo,-plevi,-pletum 2ª : bete
convenit EZPER : komeni da doleo 2ª : mina izan
forma,-ae : horma, pareta gravitas,-tatis : pisua, dignitatea
laetitia,-ae : poztasuna mens,mentis : adimena
monstro 1ª : erakutsi morbus,-i : gaixoaldia
paene ADB : ia redeo,-dii,-itum : bueltatu
rursus ADB : berriro voluptas,-tatis : plazerra
ACTIVIDADES MÍNIMAS
Errepasatu emandakoa eta ulertzen ez duzuna galdetu.
Deklinatu BOST sustantibo.
Konjugatu aditz bat.
Enuntziatu 10 aditz
Ikasi HAMAR HITZ.
43ª BRITANIAE OCCUPATIO
Claudius, spe divitiarum atque gloriae adductus, Britanniam, centum iam annos a Romanis negletam, in potestatein suam bello redigere constituit. ltaque quattuor legiones per Galliam in insulam misit, atque ipse brevi tempore mare transiit, adfuitque dum Camulodunum, oppidum totius Britanniae validissimum, oppugnatur. Deinde sexto decimo post adventum die omnibus copiis A. Plautio* commissis Romam rediit.
Plautius omnes inferiores insulae partes facillime pacavit; et intra decem annos Romani usque ad Trisantonam* Sabrinamque* fluvios imperium suum constituerant. Hac Britanniae parte in formam provincias redacta, nonnullos reges qui ab eis in fidem accepti erant regna sua administrare sinebant. Multi mercatores exercitum Romanum in novam provinciam secuti sunt; Londinium praesertim brevi tempore fit oppidum totius provincias maximum ac divitissimum. Maiore tamen difficultate eas gentes quae inter montes habitabant vicerunt.
Tandem Suetonius* dux strenuus et fortis, etiam in insulam Monam copias duxit. Eo absente, eae civitates quae iam pacatae putabantur, propter Romani imperii odium subito inter se coniuraverunt. Huius consilii princeps fuit Boudicca, regina lcenorum, femina superba atque audax, quae multas iniurias a Romanis acceperat. Huius reginae copiae Camulodunum, ubi colonia Romana iam condita erat, vi captum incenderunt, cives omnes ad unum interfecerunt.
Quibus rebus cognitis, Suetonius magnis itineribus, regressus, Londinium advenit; sed quoniam duas tantum legiones secum habebat, id oppidum defendere non potuit. Eo rursus egresso barbari oppidum deleverunt; incolae ad septuaginta milia perisse dicebantur, sed hic numerus paene incredibilis est.
Barbari victoria iam laeti nullo ordine nulla disciplina Romanos secuti in loca difficiliora venerunt. lbi Suetonius acie in colle instructa hostium impetum exspectavit, et facile eos in fugam vertit. Boudicea, copiis suis superatis, quod maluit libera mori quam capta vivere, sua manu periit.
acies,-ei : gudu lerro adduco (ad+duco) :
condo,-didi,-ditum 3ª : bici izan deleo,delevi,deletum 2ª : ezabatu, suntsitu
disciplina,-ae : disziplina fio,fis,fieri,factus sum EZR : egina izan
impetus,-us : eraso incredibilis,-e : sinisgaitza
inferior,-is : beheko instruo,-truxi,-tructum 3ª :
mercator,-is : merkatari ordo,-inis : rango, orden
redigo,-degi,-dactum 3ª : regina,-ae : erregina
tantum ADB : bakarrik transeo (trans+eo) : pasatu, zeharkatu
usque ADB : -raino
ACTIVIDADES MÍNIMAS
Errepasatu emandakoa eta ulertzen ez duzuna galdetu.
Testuan agertzen diren pertsonaie buruz informazioa jaso, bakoitzeko hamar lerrotan laburtu eta ikasi BAT.
Ikasi HAMAR HITZ.
Preposizioak zerrendatu eta esanahia adierazi.
Suetonio successerunt alii legati; mox Cn. lulius Agricola provinciae praefectus est. Hic quamquam rei militaris peritus erat, pacis magis quam belli artibus provinciam regere voluit. Itaque per eas insulae partes quae iam erant pacatae iniurias sustulit, onera tributi aeque distribuit, Romanorum artes, linguam, mores instituit. Multae igitur civitates, quae adhuc libertati studuerant, propter clementiam eius in amicitiam Romanorum venerunt.
Magna tamen pars Britanniae nondum pacata erat. Itaque Agricola Brigantes, gentem barbaram atque saevam, vi et armis superavit, deinde in Caledoniam* copias duxit. Tandem ad montem Graupium* pervenit, ubi magnae hostium copiae cum exspectabant. Suis pugnam ingressuris talem orationem habuisse dicitur:
'Septimus iam annus est, milites, ex quo tempore virtute vestra, fide atque opera mea, Britannos vicistis. Egressi igitur e provincia nunc ad finem Britanniae pervenimus. Saepe in itinere ubi vos montibus fluminibusque impediebamini, fortissimi cuiusque vocem audivi, "Quando inveniemus hostes, quando aciem?" Adveniunt hostes -idem hostes quos proximo anno, unam legionem nocte aggressos, clamore tantum superavistis. Acerrimi Britannorum iam ceciderunt; manent ignavi et invalidi. Nec fugere debetis: fuga enim neque exercitui tuta est neque duci. Iam Britannia victa pacem Romanam, mores Romanos accepit: haec ultima victoria nostrum imperium per totam insulam confirmabit. Pro re publica et pro vobis ipsis pugnantes maximam virtuteni hodie praebete.'
Agricola haec locutus signum proelii dedit. Diu et acriter pugnatum est: tandem Romani magnam victoriam reportaverunt. Mox Agricola Romam regressus provinciam quietam tutamque reliquit. Caledoniam tamen Romani in potestatem suam redigere non poterant; itaque paucis post annis Hadrianus* princeps trans insulam, ubi angustissima erat, murum duxit. Hic murus, quem etiam hodie post tot annos videre possumus, trecentos per annos provinciain pacatam a gentibus barbaris dividebat.
hodie ADB : gaur ignavus,-a,-um : alfer
militaris,-e : militar opera,-ae : lana
peritus,-a,-um : jakitun pervenio,-veni,-ventum 3ª : heldu, ailegatu
proximus,-a,-um : aldameneko quando? ADB : noiz?
quisque,quaeque,quidque : bakoitza tollo,sustuli,sublatum 3ª : jaso, altxatu
ACTIVIDADES MÍNIMAS
Errepasatu emandakoa eta ulertzen ez duzuna galdetu.
Ikasi HAMAR HITZ.
Agricolari buruz informazioa jaso laburtu 10 lerrotan eta ikasi.
45- 'ULTIMA THULE'
Mos erat Romanis auxilia e gentibus superatis conscribere, atque in alias provincias mittere. Ita cohortes quaedam Usiporum*, gentis Germanicae, Agricolae auxilio mittuntur dum bellum in Britannia gerit. Eo tempore Agricola in ea parte Britanniae quae Hiberniam* aspicit copias suas habebat; eo adveniunt Usipi. Mox, disciplinae militaris odio affecti, rem miram atque paene incredibilem ausi sunt. Occisis Romanis qui eis pracfeeti erant, in tres naves conscenduxit, et gubernatoribus et vim coactis statim in mare ignotum navigant; ubi aquae cibique causa navibus egressi cum Britannis pugnaverunt, modo superabant modo repellebantur. Tandem in summam inopiam redacti, invalidissimos e suo numero edisse dicuntur, mox etiam alios sorte ductos. Ita circum Britanniam vecti, naves tempestate arniserunt; complures perierunt, reliqui ad litus Germaniae adiecti ita mortem vitaverunt, sed ab eius regionis incolis servi facti sunt; illi enim eos piratas esse putabant. Postea pauci eorum in alteram Rheni* ripam adducti et a mercatoribus empti, Romanos de suo facto cerciores fecerunt.
Quibus rebus auditis Agricola, quod ita monstratum est Britanniam insulam esse, classem circum Britanniam navigare iubet. Voluit enim de Thule* quoque cognoscere, insula Romanis per fabulas sermonesque modo nota; hanc ultra Britanniam iacere putabant. Itaque navibus multis paratis, magna copia cibi imponitur, validissimus quisque et acerrimus ad hanc rem deligitur. Diu classis praeter oram Caledoniae velhitur, tandem in mare apertum egressa insulas ad id tempus ignotas, quae ab incolis Orcades* vocabantur, invenit. lbi Romani e navibus egressi paucos dies manebant, deinde ad provinciam redierunt. Dixerunt se aliam quoque insulam procul aspexisse, non tamen appropinquavisse; nomen huic 'Thulen' dederunt. Praeterea narrabant mare ibi pigrum et grave esse, ac ne ventis quidem moveri; fortasse aqua glacie completa erat, sed res dubia inanet.
aspicio,-pexi,-pectum 3ª : begiratu auxilia,-orum : laguntzako tropak
certus,-a,-um : benetako cohors,cohortis,-kohorte
complures,-plura : asko conscribo (cum+scribo) : izena eman, sartu
copia,-ae : ugaritasuna deligo,-legi,-lectum 3ª : aukeratu
edo,edi,esum 3ª : jan emo,emi,emptum 3ª : erosi
eo ADB : han gubernator,-oris : gobernadore, gidari
iaceo 2ª : etzanda egon, etzan ignotus,-a,-um : ezezaguna
modo...modo : ADB : ez bakarrik….baizik eta regio,-onis : herrialde, distritoa
repello (re+pello) : aurka egin, atzera bota sors,sortis : sorte
tempestas,-tatis : ekaitz, eguraldi ultra AK.PR : -ren beste aldera
veho,vexi,vectum 3ª : eraman
ACTIVIDADES MÍNIMAS
Errepasatu emandakoa eta ulertzen ez duzuna galdetu.
Ikasi HAMAR hitz.
Asmatu bi galdera eta egin ikaskideei.
Deklinatu HAMAR HITZ.
Mercator quidam Romanus, Londinio cum tribus servis profectus, Verulamium equo vehebatur. Ubi oppido appropinquavit, senem prope viam laborantem ad se vocavit. 'Estne deversorium in oppido tuo?' 'Immo duo: si vis, ego te ad alterum ducam.' Ille gratias agit; dum in urbem procedunt, senex 'Londinione iter facis?' inquit: 'sermone tuo ex Italia venisse videris.'
'Ego Roma per Galliam veni; totum mensem in itinere fui.'
'Oppidum nostrum parvum et humile esse putabis: sed viginti abhinc annos in bello Icenorum paene totum est incensum; ego ipse, patre et matre amissis, vix effugi. Sed brevi tempore rursus aedificavimus: nova aedificia, vias stratas quas ubique vides, Romano more fecimus. Nunc aedificia publica e lapidibus aedificamus: nam municipium Romanum pulchrum et bene ornatum esse debet.'
'Ego quidem' inquit mercator 'vix sperabam me urbem tam magnam tamque divitem in Britaniiia inventurum esse.' lam intra portam oppidi ingrediebantur. 'Audivi' inquit senex 'Galliae urbes muros habere: nos tamen fossa valloque urbem nostram cinximus. Sed vix iam belli periculum est; milites enim nostri barbaros in montibus continent.'
'Nonne inter Britannos adhuc manet Romanorum odium? Nam nuper, ut audivi, bellum contrarios movistis.'
'Minime quidem; contra, moribus Romanis magis magisque studemus; iniurias non iam timemus, praeterea nos omnes Verulamienses* cives Romani sumus.'
'Semperne linguam Latinam loqueris?'
'Tu fortasse´ respondit senex ´putas me linguam tuam male loqui; sed puer lingua Gallica* utebar; qua tamen nemo iam urbis incola uti solet. Filios meos, quod cives Romani nati sunt, Romanorum modo educavi; togam portabant, et ad ludum Romanum mittebantur. Alter eorum cum exercitu in ultima insulae parte abest: dicunt eum cum Agricola in Caledoniam transisse, sed nullam ab eo epistolam accepi.'
lam ad deversorium pervenerant: senex loquax in agros regressus est.
abhinc ADB : ...dela cingo,cinxi,cinctum 3ª : inguratu, lotu
contineo,-tinui,-tentum : edukia izan fossa,-ae : lubaki, zulo
humilis,-e : humil, apal immo ADB : ostera
lapis,-pidis : harri malus,-a,-um : txar
municipium,-i : munizipio nascor,natus sum DEP 3ª : jaio
quidem ADB : zalantzarik gabe ubique ADB : toki guztietatik
vallum,-i : hesi
ACTIVIDADES MÍNIMAS
Errepasatu emandakoa eta ulertzen ez duzuna galdetu.
Ikasi HAMAR HITZ.
Konjugatu aditz bat.
Ultimus ex Augusti familia princeps fuit Nero*, homo animo superbo, moribus pessimis. Per quinque annos bene regebat; modeste se apud senatores gerebat, et iuravit se consilium eorum non contempturum esse. Postea tamen in deterius corruptus esse videtur; officia sua neglexit, inimicos interfecit, se turpissimis voluptatibus dedit. Tandem Galba*, qui provinciae Hispaniae* praefectus erat, arma contra eum sumpsit. Nero, a suis militibus desertus, Roma noctu fugit, in casa humili se celare conatus est. Sed ubi certior factus est senatum se absentem mortis damnavisse, se sua manu interfecit; traditur memoriae eum moriturum haec verba locutum esse: 'Qualis artifex pereo!´
Sub Nerone magna pars Romae ingenti incendio deleta est. Eo forte tempore Nero urbe aberat, sed statim regressus se diligentem et strenuum in opere praebuit. Aderat inter delabentia aedificia, ipse pericula non vitabat; incendio tandem oppresso eis qui domos amiserant succurrit. Postea constituit urbem rursus aedificare; statim opus institutum est, mox oritur novum oppidum multo pulchrius quam vetus. Sibi quoque alteram domum magna pecunia aedificavit, quae propter pulchritudinem “Aurea Domus" vocata est.
Post incendium finguntur per urbem rumores multi et varii. Credebatur enim Nero de colle quodam flammas spectans carmen ad rem idoneum, a se ipso compositum, cecinisse. Erant quoque qui principem sceleris atrocissimi accusaverunt, dicentes eum ipsum incendii auctorem fuisse; alii enim putabant eum urbi superesse voluisse, alii multa urbis aedificia ei non placuisse. Sed scelus tam atrox paene incredibile est; neque eis credere debemus qui Christianos, genus hominum iam Romae florens, huius sceleris accusaverunt. Multi tamen Cliristianorum, in vincula coniecti, supplicio gravissimo puniti sunt; alii enim a canibus dilacerati sunt, alii vivi sunt incensi. Hoc enim consilio Romani sperabant cunctos Christianos perterritum iri.
accuso 1 : salatu atrox,atrocis : beldurgarri
auctor,-is : egile canis,-is : txakur
cano,cecini,cantum 3ª : abestu credo,-didi,-ditum 3ª : fidatu
desero,-serui,-sertum 3ª : abandonatu fingo,finxi,fictum 3ª : asmatu
incendium,-i : erreketa ingens,-entis : egundoko
iuro 1 : zin egin nondum ADB : oraindik ez
patior,passus sum DEP 3ª : jasan rumor,-is : zurrumurru
scelus,sceleris N : krimen varius,-a,-um : ezberdina
vivus,-a,-um : bizirik
ACTIVIDADES MÍNIMAS
Errepasatu emandakoa eta ulertzen ez duzuna galdetu.
Neron-I buruz informazioa jaso laburtu eta ikasi.
Ikasi HAMAR HITZ
Deklinatu HAMAR HITZ.
Gaius Flavius Protus Verulamii Britannis parentibus natus est; civis erat Romanus, ut nomen eius monstrat, et Romano more educatus est. Sed quoniam trium fratrum minimus erat, septendecim annos natus miles factus est: primo in legione secunda Augusta meruit, mox in Africam* missus est; post vigniti stipendia in patriam regressus est, ubi credebat patrem suum adhuc vivere.
Urbi appropinquans portam novam splendidamque vidit; per portam ingressus novas vias, nova aedificia, nova templa conspexit, omnia pulchra et florentia. Mox certior factus est patrem suum superiore anno mortuum esse, fratres (qui mercatores erant) magnas quaesivisse divitias atque novam domum sibi fecisse. Quorum alterum domi invenit, alter Eboracum negotii causa paucis ante diebus profectus erat. Postquam fratrem salutavit, 'Quam splendidam'inquit 'vos domum habetis, ? Marce!'
'Splendidius enim iam aedificamus quam olim solebamus, nam urbs totius provinciae maxima digne ornata esse debet. Pecunia non deest nobis; et publice et privatim omnia pulchra habere volumus. Nos autem Britanni domos nostras more Romano ornare solemus. ´Vide hoc pavimentum meum' -et haec locutus fratrem in interiorem domum duxit -'Nonne te delectat?'
'Me quidem: nunquam enim effigiem tam vivam conspexi: quas enim Romani ipsi faciunt, quamquam arte sunt superiores, vi tamen sunt inferiores.'
'Vere dicis, Gai: proximo anno, ubi patrem, pedibus aegrum, ad Sulis Aquas* duxi, hoc idem mihi visum est: nam ibi quoque plurima sunt opera a Britannis facta, laude dignissima.'
'Sed patrem, senem et aegrum, ad Aquas Sulis ivisse! Nonne divites soli eo ire solent?'
'Immo nonnulli Britannorum ibi hiemem agunt: itaque prope aquas non templum modo sed paene urbs parva orta est. lllius templi sacerdos divitissimus est: nam ei quibus aquae profuerunt non solum deae ipsi, sed sacerdoti quoque, praemia reddunt.'
ardeo,arsi,arsum 2ª : sutan egon caelum,-i : zeru
constat EZPER : contendo,-tendi,-tentum 3ª :
crux,crucis : gurutze divinus,-a,-um : jainkotar
galea,-ae : casco invideo (in+video) :
mora,-ae : atzerapen muto 1ª : aldatu
polliceor DEP 2ª : prometitu potior DEP 4 : menperatu
super AK.PR. : -ren gainean vereor DEP 2ª : bildur izan
victor,-is : garaile
ACTIVIDADES MÍNIMAS
Errepasatu emandakoa eta ulertzen ez duzuna galdetu.
Ikasi HAMAR HITZ.
49. CONSTANTINUS (K.a. 306-337)
Multo postea, quod per tot et tantas provincias valebat Romanorum potestas, summum imperium inter duos principes, Constantium et Galerium, divisum est; hic Byzantii* regnabat, ille Romae. Forte Constantius, dum in Britannia res administrat, morbo affectus est; cuius filius Constantinus, vir summo ingenio, rei militaris peritissimus, ab inimicis Romae retentus erat. De patris morbo certior factus, a custodibus effugit, et celerrirrie per Italiam Galliamque nullo impediente Eboracum equo properavit; ibi patrem vivum sed aegerrimum invenit. Quo mortuo a militibus sine mora princeps nominatus est; sed quoniam multi et Romae et per provincias ei invidebant, necesse fuit ei coplis coactis per Galliam contendere, imperium suum vi et armis confirmare. Victoria prope urbem reportata, per alteram imperii Romani partem potestatem suam instituit; mox alteram quoque partem superare conatus est; nam putabat imperium divisum nec Romae nec provinciis prodesse. Proelio justo facto victor discessit, deinde summa potestate solus potitus caput imperii Roma Byzantium transtulit. lbi urbem pulcherrimam aedificavit, quam nomine, mutato Constantinopolem* vocavit.
Memoriae traditur Constantinum in Italiam contendentem, nondum cum hostibus congressum, monstrum mirum et divinum vidisse; dicitur enim in caelo crucem ardentem conspexisse, et super crucem haec verba: IN HOC VINCE. Quae quidem res dubia manet; constat tamen Constantinum ex eo tempore cruce usum esse pro signo, idque galeae suae militumque scutis imposuisse.
Huius rei memoria adductus, Christianis maxime favebat, qui usque ad id tempus contempti atque oppressi erant; supplicia veriti etiam sub terram se celare solebant. Sed Constantinus pollicitus est se iura aequa eis daturum esse, ac postea ipse Christianus factus est. Mox igitur omnes fere Romani, principis exemplum secuti, deos veteres colere desinebant, statuas eorum incenderunt, et templa ad novum usum verterunt.
ACTIVIDADES MÍNIMAS
Errepasatu emandakoa eta ulertzen ez duzuna galdetu.
Itzultzeko behar duzun hiztegia finkatu eta topatu.
Aukeratu HAMAR hitz eta ikasi.
Constantinori buruz informazio jaso laburtu 15 lerrotan eta ikasi.
Constantino
50. VERULAMIUM-III (K.a. 368)
Eques defessus ad portam Verulamii celerrime vectus 'Adsunt' clamat 'Saxones*: muros complete, portas claudite!' Nec tum primum talia verba ibi audita sunt; iam diu enim barbari oram maritimam vastabant atque etiam in interiorem insulam procedere solebant. Praeterea auxerant mala Britannorum Pieti,* qui, muro Hadriani* nuper potiti, per terram manibus parvis errabant, longe lateque agros vastabant, incolas occidebant. Pauci milites reliqui erant, plerique enim Romam revocati Italiaim contra barbaros defendebant.
Eis temporibus non iam Verularnium tot incolas, quot ante, habebat; gloriam, divitias, pulchritudinem amiserat, Sed quamquam multae domorum desertae erant, muri adhuc erant validi integrique.
CIamore sublato omnes densa turba in forum concurrunt; ibi nuntius magistratus cerciores facit se solum e cohorte sua effugisse, Saxones autem etiam nunc ad urbem contendere. Quibus rebus auditis magistratus iubent portas claudi, compieri muros. Cives alii domum regressi pecuniam suam in hortis celant, omnia ad fugam parant; alii armis sumptis se in tanto discrimine defendere constituunt. Auget tumultum turba ingens quae, diro nuntio audito, se intra muros contulerat.
Sub noctem crescit ubique terror; procul conspiciebantur casae, villae, silvae ab hostibus appropinquantibus incensae. Vigilant omnes per totam noctem; nam qui dormire audebant clamoribus reliquorum prohibiti sunt. Magistratus cives hortari frustra conabantur; dixerunt enim Saxones terra vastata cum praeda ad naves se recepturos. Sed pauci eis credebant; cuncti sperabant hostes postero die murum oppugnaturos esse.
Prima luce universi ad muros properant; sed nullos Saxones aspicere possunt. Eis dubitantibus miles e, summo muro clamat, 'Conservata est urbs: adest legio!' Nec spe inani fallitur; mox adveniunt Romani, duce Theodosio.* Hunc in Britanniam magnis cum copiis princeps miserat, iusseratque Saxones Pictosque e provincia expellere. Huic, quod in tempore adveinerat, cives laetissimi gratias maximas egerunt.
claudo,clausi,clausum 3ª : itxi concurro (cum+curro) : bildu
discrimen,-inis N : krisialdia fallo,fefelli,falsum 3ª : failatu, huts egin
integer,-gra,-grum : osorik manus,-us : esku
nuntius,-i : mezulari prohibeo 2ª : galerazi
terror,-is : beldur universi,-ae,-a : guztiak
vasto 1ª : suntsitu, hondatu villa,-ae : landetxe, basetxe
ACTIVIDADES MÍNIMAS
Errepasatu emandakoa eta ulertzen ez duzuna galdetu.
Ikasi HAMAR HITZ.
Konjugatu aditz bat.
VERULAMIUM-i buruz informazio jaso.
VI. VITA IN IMPERIO
Olim Horatio* poetae, dum per Viam Sacram* it, occurrit loquax quidam, nomine tantum ei notus. Is, dextra eius rapta, 'Quid agis, amice dulcissime?' rogavit; Horatius breviter respondit, deinde discedere conatus est. Sed quanto magis properat, tanto celerius sequitur ille. Tandem 'Cupisne abire?'inquit, 'Num vis me vitare?'
Vere respondere difficile erat; itaque Horatius negotium simulat. 'Ad amicum propero, qui trans Tiberim habitat, prope hortos Caesaris; itaque - valeas!'
'Ego tamen hodie vacuus sum negotiis, et me delectabit tecum ire; iam diu enim sermonem tecum cupio. Ego quoque litteris studeo; quin etiam poeta sum, nec mihi deest verum ingenium. Nemo me aut plura aut celerius scribit.'
Talia de se sine fine garrit; silet Horatius, solito more secum cogitat. Mox ad Vestae* templum adventum est; subito 'Venia sit mihi!' clamat, 'Memini quendam me in iudicium hodie vocavisse; si me amas, te testem mhi praebe!'
'Peream, si quid aut de iudiciis aut de iudicibus scio!' Sed non tam facile servatur Horatius; ille enim 'Mehercle,' inquit, 'rem, non te, relinquam,' et Horatium usque sequitur.
Mox Maccenatem* inquit 'scio te bene novisse. Est homo egregio ingenio, moribus urbanis; me fortasse inter amicos eius pones. Quod si feceris, tibi multis modis prodero. Haec tamen verba iram Horatii movent; 'Non talis est Maccenas qualem tu putas eum esse ----'
Dum haec respondet, occurrit ei amicus quidam. Quem postquam salutavit, Horatius, 'In tempore'inquit 'congressi sumus; negotium quoddam tecum habeo.' Sed ille, re bene intellecta, ridet et 'Memini quidem', respondes, 'sed meliore tempore rem agamus; non decet nos in via de tanta re loqui. Mihi ignosce; vale!'
Horatius ita desertus omnem spem abicit; sed tandem venit auxilium. Occurit illius adversarius, qui magna voce 'Quo, turpissime?' clamavit, et Horatio, 'Visne adesse mihi testis?' Laetus assentit Horatius, quamquam de legibus se scire negaverat. Omnes se in iudiciuin conferunt; tandem siluit loquax.
claudo,clausi,clausum 3ª : itxi concurro (cum+curro) : bildu
discrimen,-inis N : krisialdia fallo,fefelli,falsum 3ª : failatu, huts egin
integer,-gra,-grum : Osorio manus,-us : esku
nuntius,-i : mezulari prohibeo 2ª : galerazi
terror,-is : beldur universi,-ae,-a : guztiak
vasto 1ª : suntsitu, hondatu villa,-ae : landetxe, basetxe
ACTIVIDADES MÍNIMAS
Errepasatu emandakoa eta ulertzen ez duzuna galdetu.
Ikasi HAMAR HITZ.
52ª ROMAE CALLES
Nuper forte Umbricio, amico meo, prope portam Capenam* occurri. Is dixit se Roma abire constituisse; quin etiam, eo ipso tempore urbem relinquere. Mihi causas quaerenti talia respondit:
'Tune miraris quod non mihi placet hic diutius habitare? Non ignoras me pauperem esse, et Romae nimis valet pecunia. Divites eos contemnunt quibus pecunia deest. Nuper in theatrum ingressus in primis ordinibus sedi: statim a tergo audivi quendam clamare: "Expellant istum! Nonne cognovit eum locum equitibus servatum esse?" Sine mora removeor, quod –scilicet- nimis pauper, sum.
'Haec tamen ferri possunt: peiora audi. Quod periculum rusticis minatur? Nostrae contra domus saepe delabuntur, saepius incendio delentur. Erat mihi amicus qui sub tecto habitabat; forte tota ea domus incensa est: qui infra habitabant modo aquam postulant, modo sua bona per fenestras iaciunt. Frustra! Ille interea dormiebat -ille ultimus arsit! Etiam si pauper omnibus rebus amissis ipse servatus est, vix ei prodest. Nemo enim pauperi vult succurrere: diviti contra, donmo incensa, omnes auxitium praebent. Nonne Persici meministi? qui, incensa domo, meliora et plura accepit quam amiserat. Dicitur quidem ipse eo consilio incendii auctor fuisse.
'In viis etiam maius est periculum. Dives, si per urbem ire vult, lecticam postulat ingentem, per vias cedente turba fertur; in lectica legere, scribere, dormire potest: nobis contra properantibus resistit densa multitudo civium, militum, servorum; difficile est sine vulnere iter conficere. Divus lulius (ut audivi), intra ea loca ubi domibus continuis habitatur, plaustra raedasque post solis ortum esse vetuit -exceptis eis quae saxa materiemque ad templa et opera publica portant. Sed etiam his viae saepissime complentur: ac, si evertuntur quid superest eorum qui aderant?
'Praeterea noctu in viis errant multi latrones, quibus si occurris, miserrimus discedis: puta te felicem esse, si paucis cum dentibus domum perveneris.'
dens,dentis : agin everto (e+verto) : irauli
excipio,-cepi,-ceptum 3ª : areta, salbuetsi infra AK.PR. : -ren azpian
iste,ista,istud : hori multitudo,-inis : jendetza
nimis ADB : gehiegi removeo (re+moveo) :
rusticus,-a,-um : landako scilicet ADB : jakina, noski
sol,solis : eguzki tectum,-i : zapai
theatrum,-i : antzerki vulnus,-eris : zauri
ACTIVIDADES MÍNIMAS
Errepasatu emandakoa eta ulertzen ez duzuna galdetu.
Deklinatu HAMAR HITZ.
Konjugatu aditz bat.
Imagina ezazu molakoak izango ziren Erromako kaleak.
- Plinius* Gallo suo salutem.
Tu fortasse eadem quae ego sentis. Ego enim Romae tam multa facio; haec eodem die quo feci necessaria videntur, sed si a me quaero, 'Quid his quattuor diebus fecisti?' ita fere respondeo: 'Huius filius togam virilem sumpsit; illius filia alicui nupsit; ille orationem longam inanemque apud senatuin habuit, ille librum suum nuper confectum recitavit -quibus omnibus rebus ego miser adfui. Quot dies talibus negotiis sumpsi!' Nonne tu quoque ita sentis? Atque multo magis cum urbe egressus ruri habitas; quod mihi accidit ubi in fundo meo Laurentino* aut studeo aut vacuus sum labore.
0 dignam felicemque vitam! 0 dulce otium, ac paene omni negotio gratius! 0 mare, o litus ... ! Sed puto te villam meam numquam vidisse; paucis igitur verbis formam eius exponam, ut tu quoque pulchritudinem intellegas.
Ab urbe septendecim milia passuum abest; hunc autem locum delegi, ne nirnis temporis in itineribus sumerem. Undique silvis agrisque cingitur. Villa ipsa satis ampla est; in prima parte atrium habet non splendidum sed gratum; deinde duas porticus D litterae similes quae aream continent. In interiore domo alterum atrium, deinde triclinium satis pulchrum, quod in litus produximus, ut a fronte et a lateribus mare videamus. Prope hoc triclinium a sinistra parte nonnulla sunt cubicula. Reliqua pars huius lateris servorum est; ab altero latere alia cubicula habeo, balneum cum calida piscina ex qua, dum natamus, mare aspicimus, triclinium alterum quod hortum videt. In horto multae sunt arbores, pleraeque carum ficus; inter hortum et litus longa cryptoporticus cui ab utroque latere sunt fenestrae; haec aestate contra solem, hieme contra frigus et ventos nos defendit.
Nonne iustis de causis tibi videor villam meam amare? lbi quam diutissime maneo, inde Romam invitus discedo, eo summa laetitia redeo. Haec autem ad te scripsi ut tu quoque disceres otium rusticurn cupere, urbem odisse.
Erromako etxeei buruzko notak:
Atrium,i: sarrera Porticus,-us, f.) arkupe, Area,ae leku Triclinium,i jantokia.Cubiculum,i logela. Balneum,i bainua. Piscina,ea piszina. Cryptoporticus,(-us, kriptoportiko , bodega antzekoa
accido,accidi,---3ª : gertatu aliquis,-qua,-quid : baten bat
amplus,-a,-um : zabal arbor,-is : zuhaitz
frigus,-oris N : otza frons,frontis : aurreko partea
invitus,-a,-um : nahi gabe latus,-eris N : alboa
littera,-ae : hizk necessarius,-a,-um : beharrezko
nubo,nupsi,nuptum 3ª : ezkondu passus,-us : pauso
rus,ruris N : landa sentio,sensi,sensum 3ª : sentitu
similis,-e : antzeko sinister,-tra,-trum : ezkerreko
uterque,utraque,utrumque : bietatik bat
ACTIVIDADES MÍNIMAS
Errepasatu emandakoa eta ulertzen ez duzuna galdetu.
Nonnuili ex libertis servisque meis morbo gravissimo afficiuntur; quae res mihi magum dolorem movet. Tu fortasse me ridebis; satis enim scio alios dominos servorum mortem nihil, amplius existimare quam damnum, atque ea de causa serpientes sibi videri; sed ego semper memini servos quoque homines esse. Ne forte putes me nimis humainitatis, parum severitatis in servos meos praebere, audi de liberto meo, quocum heri, dum aeger iacet, sermonem habebam. Quae ille me de vita sua docuit, tibi quoque narrabo.
'Ephesi* sum natus' inquit; 'patrem nec divitem nec pauperem habebam. Quattordecim annos natus cum eo in Graeciam navigabam (mercator erat, qui vinum per insulas emebat ut maiore pretio Athenis* venderet). Ut noctu quoque navigaremus, sideribus utebamur; erant quoque multi ignes per promontoria ardentes ut nautis signa essent'. Sed insulae cuiusdam incolae ignem falsum incenderant, ut naves in litus saxis impeditum adducerent. Ita oppressa nave perierunt paene omnes; ego cum paucis aliis incolumis, patre amisso, ad terram effugi. Statim ab incolis captus, et in servitutem venditus, mox Romam ductus sum.'
'Num talia etiam nostris temporibus fieri possunt? Nonne totum piratarum genus iam diu periit?'
'Piratae quidem; sed insularum incolae saepe, navibus ita in saxa adductis, doli seclerisque pretio vivunt.'
'Sed quando Romam venisti?'
'Abhinc duodecim anos: primo seni cuidam servus fui; qui, quod ipse libertus erat, eo crudelior erat in suos. Errores etiam levissimos suppliciis atrocibus punire solebat. Ego, quod linguam Graecam bene sciebam, scriba factus sum. hui! Quotiens mihi irascebatur quod epistolae meae non ei placebant! Quam multa verbera ego miser accepi!
'Eo mortuo, speravi me liberum factum iri. Sed moriens filium suum sex tantum servis libertatem dare iusserat. Hic autem intra paucos menses, tota re perdita, nos reliquos vendere coactus est. Ita in tuam domum veni; tu omnium dominorum humanissimus fuisti, atque post quinque annos (ut ipse scis) me cum multis annis manu"misisti."
damnum,-i : kalte dominus,-i : jaun, jabe
existimo 1ª : kontsideratu falsus,-a,-um :
heri ADB: atzo humanitas,-tatis : gizatasuna, humanitate
humanus,-a,-um : gizakiar ignis,-is : su
incolumis,-e : parum ADB: gutxi
perdo,-didi,-ditum 3ª : galdu sidus,-deris N : izar, konstelazio
vendo,-didi,-ditum :
vinum,-i : ardo
ACTIVIDADES MÍNIMAS
Errepasatu emandakoa eta ulertzen ez duzuna galdetu.
Espartaco-ri buruz informazioa jaso eta pelikula ikusi.
55. ROMANORUM LUDORUM VISUM
Ridebis et licet ridere. Ego quem bene novisti apros tres et eos pulcherrimos cepi. Ipse? rogabis. Ipse; non tamen ab otio meo et quiete discessi. Ad retia sedebam; manu non hastam tenebam sed stilum; cogitabam aliquid scribebamque. lnterea clamorem audivi, servos per silvas currentes vidi. Ecce! In retia impellitur aper ingens; quem incredibili virtute hasta occidi. Alterum atque tertium eodem modo, stilo deposito, excepi. Noli contemnere hoc studii genus; nam inter silvarum silentium animus mihi semper maxime excitatur, nec volo quae Cogitavi oblivisci.
Si forte quaesiveris, 'Cur Roma hoc tempore abes? Num ignoras ludos circenses adesse?' 'Minime', respondebo, 'propter hanc ipsam rem ruri maneo.'Hoc enim genus voluptatis ne levissime quidem me iuvat. Nihil novi inest, nihil varii; miror tot virorum milia, puerorum modo, cupere equos currentes spectare. Neque autem celeritate equorum neque hominum arte adducuntur, sed propter pecuniae spem huic vel iIli colori favent. Quod studium non solum plebi inest, sed etiam nonnuilis gravibus hominibus; cum autem memini eos re tam inani delectari, capio ipse aliquam voluptatem quod hac voluptate non capior.
Meliores scilicet sunt ludi scaenici; sed his etiam minime delector, nimis enim apparatiis, parum artis inest. A gladiatoribusscis me tantum abhorrere ut numquam eos spectem. Manent venationes,splendidae -nemo negat- sed quomodo potest delectari horno urbanus et humanus, cum aut vir invalidus a fera ingenti dilaceratur aut praeclara fera hasta occiditur? Sed nihil tam crudele est ut plebem non delectet. At 'nihil' dixit Immo, audi de elephantis; qui nuper in arenam missi admirationem moverunt; sed eis multo sanguine occisis nulla voluptate afficitur turba. Quin etiam dolor quidam secutus est; multi enim existimabant eas feras quandam cum hominibus societatem habere. Res est satis mira, neque eam facile intellego. Nam quae fera, praeter elephantos, morte sua plebem ad dolorem movet?
arena,-ae : area celeritas,-tatis : abiadura
color,coloris : kolore fera,-ae : pizti
impello (in+pello) : gidatu, bultzatu insum (in+sum) : egon
licet EZPRETS : zilegi da miror DEP. 1ª : txunditu
obliviscor,oblivisci,obliturus sum DEP : haztu quies,quietis : atsedena
quomodo? ADB. : nola? sanguis,sanguinis : odol
silentium.-i : isiltasuna societas,-tatis : sozietate
vel...vel ADB : edo...edo
ACTIVIDADES MÍNIMAS
Errepasatu emandakoa eta ulertzen ez duzuna galdetu.
Ikasi HAMAR hitz.
Zeintzk ziren ERROMATARREN ikuskizunak?
Egungo baliakoderik ezagutzen al duzu?
Idatzi honi buruz lerro batzuk eta laburpena ikasi.
56. CALAMITAS IN FIDENIS (K.o. 2 7)
Romani et ludis scaenicis et gladiatoribus semper maxime studebant; sed ante Caesaris tempus neque ullum theatrum Rornae erat et gladiatores in foro pugnabant. Sed tantus ludorum amor plebi inerat ut cives divites theatra lignea ad ludos singulos facere solerent. Tamdem Cn. Pompeius* theatrum e lapidibus aedificavit; mox et alia tlheatra et amphitheatra Romae fuerunt.
Imperante Tiberio* atrox et improvisa res Fidenis* accidit, quod oppidum non longe a Roma aberat. Civis quidam nomine Atilius amphitheatrum magnum aedificavit, ut gratiam apud cives iniret. Quod tamen multam pecuniam impendere noluit, neque fundamenta valida et alta iecit neque muros satis confirmavit. Mox, theatro confecto, giadiatores emit, omnia ad speetaculum comparavit. Etiam Romam perlata est novi theatri fama; et certo die undique concurrunt Fidenas multa milia et virorum et feminaruin. Mox completum est totum theatrum: manet extra maxima multitudo eorum qui sero venerunt. Deinde giadiatores, in arenam missi, pugnare incipiunt. Subito auditur sonitus dirus: cuncti e locis surgunt et fugere conantur. Sed auget periculum motus tantae multitudinis. Crescit sonitus; aedificium delabi incipit, et inter clamores omnium tota moles ad terram cadit: omnes qui aut in theatro sedebant aut circum muros stabant, praecipites tractos opprimit. Multi statim pereunt, plures gravia vulnera accipiunt.
Fama huius calamitatis Romam perlata concurrunt arnici eorum qui Fidenas ad speetaculuin iverant: etiam ei quorum aimci variis de causis Roma aberant, timore affecti, suos inter mortuos quaerebant. Cognitum est denique quinquaginta hominum milia ea calamitate perisse. Deinde praebitum est in urbe insigne exemplum priscae disciplinae, morum veterum: nam omnes communi malo tantum permoti sunt ut, suarum rerum obliti, miseris auxilium tulerint. Tiberius ipse multis sua pecunia succurrit. Atilius in exsilium actus est; ac ne tanta calamitas iterum accideret, senatus in tempus futurum vetuit theatrum aedificari nisi fundamentis altis et validis.
calamitas,-tatis : lazeria communis,-e : komun
comparo 1ª : prestatu fama,-ae : loria, fama
improvisus,-a,-um : ustegabeko incipio,-cepi,-ceptum 3ª : hasi
moles,molis : handitasun, handiera motus,-us : mugimendu
perfero (per+fero) : eraman permoveo (per+moveo) : mugitu
serus,-a,-um : beranduko sonitus,-us : soinu
surgo,surrexi,surrectum 3ª : altxatu
ACTIVIDADES MÍNIMAS
Errepasatu emandakoa eta ulertzen ez duzuna galdetu.
Ikasi HITZ batzuk.
Zerrendatu ikasitako hitz guztiak.
Deklinatu HAMAR hitz.
Inter Italiae regiones divitissima et pulcherrima erat ora Campaniae*; mons autem Vesuvius, sub quo erant urbes florentes Pompeii* et Herculaneum, tam diu quietus fuerat ut nemo iam periculum timeret. Interdum tamen motus terrae sentiebantur; tandemque tanta accidit calamitas ut tota ea regio eaeque urbes plane deletae sint. Eo tempore forte C. Plinius*, qui tum duodevicensimum annum agebat, in ea regione apud villam avunculi sui manebat. Is rem litteris ita Tacito amico suo narrat.
'Me rogas ut tibi avunculi mei mortem narrem; quod cupis libenter suscipio.
'Miseni* eramus; ibi enim avunculus classi pracerat. Motus terrae, quos per superiores dies senseramus, eo minus timebamus quod per eam regionem saepe fieri solent.
'Eo die, hora fere septima, nubem vidimus mira magnitudine, quae e monte Vesuvio oriebatur. Haec nubes forma arbori simillima fuit, nam longissimo quasi trunco in caelum sublata in latitudinem diffundebatur. Avunculus, vir doctissimus, hanc rem e proximo videre statuit; me rogavit ut secum irem, sed ego respondi me studere malle. Navem parari iubet; domo excedens litteras a vicino quodam accipit, qui imminenti periculo perterritus erat; nam villa eius sub monte erat, neque ulla erat fuga nisi navibus. Ille Plinium* orabat ut se conservaret; itaque, mutato consilio, eo properat unde alli fugiunt.
'Iarn cinis in naves cadebat, quo propius adibant eo densior et calidior; mox cadebant quoque crebri lapides igne fracti. Gubernator regredi volebat, sed avunculus "Fortuna" inquit "fortes iuvat. Cursum teneamus!" Tandem ad villam vectus, amicum trepidantem invenit; hortatus monet ne timeat, atque ut sua constantia timorem eius deminueret, iussit se in balneum duci. Postea cenavit atque etiam verissimo somno dormivit.
'Area domus iam cinere lapidibusque tam alta tecta erat ut excedere vix possent; itaque Plinio excitato consilium capiunt. In litus exire placuit ut navem invenirent; sed undae adhuc maximae eos navem solvere prohibuerunt, itaque in litore inanere coacti sunt.'
adeo (ad+eo) : joan ceno 1ª : afaldu
cinis,-eris : errauts creber,-bra,-brum : sarrizko
cursus,-us : karrera diffundo,-fusi,-fusum 3ª :
frango,fregi,fractum 3ª : apurtu immineo 2ª : oso gertu egon
interdum ADB,-bitatean latitudo,-inis : zabaltasuna
libenter ADB. : libreki nubes,-is : hodei
plane ADB.: argi praesum (prae+sum) :
statuo,statui,statutum 3ª : erabaki tego,texi,tectum 3ª,-estali
ACTIVIDADES MÍNIMAS
Errepasatu emandakoa eta ulertzen ez duzuna galdetu.
Ikasitako hitzak errepasatu.
'Interea ego et mater Miseni* manseramus. Avunculo profecto, ego reliquum tempus studiis dedi. Post balneum cenavi; dormire autem conatus motu terrae excitatus sum; tam gravis erat ut omnia non moveri tantum sed plane everti viderentur. Simul mater, periculum improvisum verita, in cubiculum rneum irrupit. Una egressi, in area constitimus, quae prope mare erat: ecce, amicus quidam avunculi simul e cubiculo venit; ille, prudens magis quain ignavus, nos salutem petere iubet.
'Prima diei hora, quoniam intra tecta muros cadentes timebamus, oppido excedere statuimus. In itinere multa et mira patimur; nam raedae, quamquam in campo erant, terrae motu huc illuc agebantur. Mare quasi in se referri videbamus; litus processerat ac multi pisces in arena relicti erant. Ab altero latere nubem nigram, ignes luridos aspiciebamus. Tum comes noster "Si frater" inquit "tuus, tuus avunculus vivit, vos tutos esse vult; si periit, vos sibi superesse voluit. Cur igitur effugere non vultis?" Respondimus nos velle de avunculi salute prius cognoscere: quo audito ille nulla mora fugit.
'Mox nubes descendit et mare tegit. Tum mater me hortatur ut aliquo modo fugiam: iuvenem enim effugere posse dicit; se, annis et corpore gravem, libenter esse morituram, sed nolle mihi mortis causam esse. Ego respondi me non sine iila discessurum esse; statim eam invitam manu trahere coepi. Undique audiebantur crebri clamores; alli parentes, alli iiberos vocibus quaerebant; hi suum casum, illi suorum dolebant. Multi ad deos manus tollebant; multi vera pericula falsis rumoribus augebant.
'Iam cinis cadebat, sed adhuc erat rarus; mox tamen gravior densiorque fiebat. Ita diutissime manebamus. Tandem dies redditus est; sol etiam aspici coeptus est, sed luridus, qualis case solet ubi deficit. Misenum regressi, noctem dubiam spe ac metu egimus: tandem nuntius de avunculi morte eo perlatus est.
'Ille, dum in litore defessus iacet, fumo superatus iterum iterumque aquam postulavit; mox, flammis appropinquantibus, surgere conatus statim cecidit, spiritu (ut mihi videtur) obstructo. Luce tandem reddita (tertio post die) corpus inventum est, integrum ac dormienti similius quam mortuo.'
casus,-us,-patu coepi,coepisse,coeptus sum 3 DEF. 3ª : hasi descendo,-cendi,-cesum 3ª : jeitsi fumus,-i : kei
illuc ADB : han metus,-us : bildurra
niger,-gra,-grum : beltz prius ADB. : aurretik
rarus,-a,-um : arraro refero (re+fero) : kontatu
simul ADB. : momentu berean spiritus,-us : aire, espiritu
ACTIVIDADES MÍNIMAS
Errepasatu emandakoa eta ulertzen ez duzuna galdetu.
Ikasitako hitz guztiak errepasatu.
C.Plinius, dum provinciam Bithyniam* administrabat, Traianum* imperatorem per multas epistolas consulebat; quarum una ad nos maxime pertinet quod multa de Christianis docet. Haec fere scripsit Plinius:
'Mos est mihi, domine, omnia de quibus dubito ad te referre, ut me cunctantem regas vel ignorantem instruas. Itaque nunc de Christianis ad te scribo, quorum in hac provincia magnus est numerus. Interim ne mihi ipsi consilium deesse videatur, in eis qui ad me deferebantur hunc sum secutus modum. “Estisne Christiani?" rogavi. Eos qui confessi sunt iterum rogavi, poenas minatus sum; omnes qui de sentencia non discesserunt, ad supplicium trahi iussi; putavi enim constantiam certe eorum dignam esse supplicio. Fuerunt alii eiusdem opinionis quos, quod cives Romani erant, non ipse in iudicium vocavi sed Romam misi.
'Nuper ad me perlatus est libellus sine auctoris nomine, quo multi accusabantur. Quibus ad iudicium vocatis, eos dimisi qui in hoc discrimine negabant se aut esse Christianos aut fuisse, et qui facultate data deos appellaverunt; nam ei qui sunt re vera Cliristiani numquam, ut arbitror, hoc facere cogi possunt.
'Haec autem summa vel sceleris eorum vel erroris fuisse videtur, quod soliti erant certo die ante lucem convenire, carmenque Christo quasi deo dicere, et iurare se nulla scelera commissuros esse; quibus rebus factis, mos erat eis domum discedere, rursusque congredi ut cibum communem caperent. Praeterea, quamquam e duabus virginibus, quae ministrae dicebantur, verum per tormenta quaesivi, nihil peius inveni. Itaque te consulere statui; praesertim quod multi omnis aetatis, omnis ordinis, accusantur apud me et accusabuntur.'
Ad quae ita respondet Traianus:
'Bene fecisti, mi Plini; non enim eandem rationem in universis servare debes. Te moneo ne eos quaeras. Ei autem qui delati erunt, puniri debent; sed si quis negaverit se Christianum esse, hac condicione veniam impetret. Nullius autem libelli cuius auctorem ignoras rationem habere debes; ita enim lacere minime nos decet.'
appello 1ª : deitu arbitror DEP 1ª : pentsatu
conditio,-onis : baldintza confiteror DEP 2ª :
defero (de+fero) : informatu facultas,-tatis : aukera
impetro 1ª : interim ADB,-bitartean
opinio,-onis : iritis pertineo (per+teneo) : zabaldu, heldu
ratio, rationis : metodo, arrazoi, proporzio sententia,-ae : iritzi
summa,-ae : bilduma virgo, virginis : birgina
ACTIVIDADES MÍNIMAS
Errepasatu emandakoa eta ulertzen ez duzuna galdetu.
Ikasitako hitzak errepasatu.
De poeta Martiale iam audivistis. Primo parvas opes habebat; amico cuidam ita questus est:
Semper pauper eris, si pauper es, Aemiliane:
Dantur opei nullis nunc, nisi divitibus.
Sed ipse felicior fuit; propter versus et dives et notus factus est. Itaque multi vel pecuniam vel auxilium ab eo petebant; quibus ita respondebat:
Esse nihil dicis, quidquid petis, improbe Cinna.
Si nil, Cinna, petis, nil tibi, Cinna, nego.
Alii autem, quod epigrammata eius plurimis placebant, talia ipsi facere cupiebant. Sed alii malos versus scribebant, alii etiam versus Martialis suos esse fingebant. His ita scribebat:
Exigis ut nostros donem tibi, Tucca,libellos.,
Non faciam: nam vis vendete, non legere.
Ut recitem tibi nostra, rogas, epigrammata: nolo.
Non audire,Celer, sed recitare cupis.
Malos poetas, contra, talibus versibus damnabat:
Cur non mitto meos tibi, Pontiliane, libellos?
Ne mihi tu mittas, Pontiliane, tuos.
Quod tam acerbe in alios scribebat, multi ei invidebant. Sed nulla ira permotus eos contemnebat:
Versiculos in me narratur scribere Cinna.
Non scribit, cuius carmina nemo legit.
Scribere me queaeris, Velox, epigrammata longa.
Ipse nihil scribis: tu breviora facis.
Romani universi medicos, quorum plerique erant Graeci, et contemnebant et ridebant; sic Martialis;
Nuper erat medicus, nunc eat vispillo Diaulus.
Quod vispillo facit, fecerat et medicus.
Alias, amico quodam mortuo, qui superiore die ne aeger
Tam subitae mortis causam, Bithynice, quaeris?
In somno medicum viderat Hermocratem.
Nec viris nec feminis parcere volebat si eos oderat:
Thais habet nigros, niveos Laecania dentes.
Quae ratio est? Emptos haec habet, illa suos.
Si quando leporem mittis mihi, Gellia, dicis:
'Pulcher tu septem, Marce, diebus eris.'
Si me non rides, si verum, lux mea, dicis,
Edisti numquam, Gellia, tu leporem.
Nolite tamen existimare Martialem semper acrem et acerbum in versibus fuisse. Amicis suis, quos habebat plurimos, se sapientia et humanitate plenum ostendit: quondam amicum sic monuit:
Non est (crede mihi) sapientis dicere 'Vivam'.
Sera nimia vita est crastina: vive hodie.
alias ADB. : exigo (ex+ago) :
medicus,-i : sendagile opes, opum : aberastasunak
ostendo,-tendi,-tentum 3ª : erakutsi parco, peperci, parsum 3ª : barkatu
plenus,-a,-um : beterik queror DEP. 3ª : kexatu
versus,-us : bertso
ACTIVIDADES MÍNIMAS
Martzialari buruz informazio jaso laburtu eta ikasi.
Errepasatu emandakoa eta ulertzen ez duzuna galdetu.
Ikasitako hitzak errepasatu.
Datorren urterako zein aldaketak proposatzen dituzu.
[VOLVER]
